• به قلم احمد حسنی

رجب طیب اردوغان ۲۶ فوریه سال ۱۹۵۴ مصادف با یکی از روزهای ماه رجب در محله کاسیم پاشای استانبول دریک خانواده فقیر و متدین بدنیا آمد. او رابه همین دلیل رجب نامیدند و طیب نیز نام پدربزرگش بود. خانواده او از مهاجران گرجی شهر باتومی هستند که در ریزه ساکن شدند و پدرش در کودکی از ریزه بـه استانبول آمد. او بـه غیر از رجب ۳ فرزند دیگر هم داشت کـه باید برای مخارج انها بـه سختی کار می کرد. بهمین دلیل پسرهای خانواده برای مخارج تحصیل خود گاهی دستفروشی می کردند. رجب، تحصیلات دبیرستانی خودرا در مدرسه مذهبی امام هاتیب بـه پایان رساند و سپس وارد مدرسه عالی علوم اقتصادی و اداری شد کـه بعد ها بنام دانشگاه مارمارای تغییر نام داد. مخالفان اردوغان ادعا کردند که مدرک دانشگاهی او معتبر نبوده و اردوغان را به جعل مدرک دانشگاهی متهم کردند. از مهم‌ترین دلایلی این مسئله سال تأسیس دانشگاهی است که رجب اردوغان از آن فارغ‌التحصیل شده‌است. مدرک دانشگاهی او به تاریخ سال ۱۹۸۱ میلادی ثبت شده؛ در حالی که دانشگاه مارماری، در سال ۱۹۸۲ تأسیس شده‌است. براساس قانون اساسی ترکیه رئیس‌جمهور باید دارای مدرک دانشگاهی با حداقل دورهٔ ۴ ساله باشد. اما دادخواست مخالفان به شورای عالی انتخابات ترکیه که توسط خود اردوغان مدیریت می‌شد، رد شد.

استان آرتوین هم مرز باتومی گرجستان است و هپا یکی از شهرهای آن نزدیک ترین شهر به باتومی می باشد و استان ریزه محل سکونت پدر اردوغان استان بعدی به طرف غرب و هم مرز با ترابوزون می باشد . باتومی یکی از شهرهای مهم دریای سیاه می باشد با بیشترین جذب توریست و مرکز کازینو و گردشگری و تفریح حدود ۸ میلیون گردشگر . در قسمت خروجی شهر به سمت گمرک ترکیه اردوغان سرمایه گذاری بسیار عظیمی با ساخت خانه های مسکونی و مراکز بزرگ تجاری انجام داده که آینده بسیار خوبی را برای باتومی به ارمغان خواهد آورد. این می رساند که اردوغان به نیاکان خود بسیار وفادار مانده است . اگر به استانهای شمال شرقی ترکیه که منطقه و زادگاه پدری اردوغان است سفری داشته باشیم شاهد تغییرات بسیارعظیم عمرانی و گردشگری و صنعتی خواهیم بود که از تعصب اردوغان به این مناطق ناشی می شود ساخت سد درینر که در زمان اردوغان تکمیل شد در منطقه آرتوین به ارزروم وبا راه سازی و باتونل های چند کیلومتری کوتاه کردن مسیر دسترسی شمال شرقی ترکیه را به جنوب و مرکز را فراهم آورده و باعث شکوفایی اقتصاد شرق ترکیه شده و تقریبا وفاداری مردم این مناطق به اردوغان را به شدت بالا برده و پیروزی در انتخابات و رفراوندوم قانون اساسی اخیر نتیجه رضایت مردم این مناطق بوده است.

اردوغان فارغ‌التحصیل علوم اقتصادی و علاقمند بـه فوتبال اسـت ودر دهه هفتاد یک بازیکن نیمه حرفه ای بود ولی فوتبال را کنار گذاشت تا بـه سیاست بپیوندد. درسال ۷۶ بعنوان نماینده جوانان منطقه کاسیم پاشا بـه جنبش نجم الدین اربکان کـه بعد ها مرشد سیاسی او شد پیوست و سال بعد هم یکی از نمایندگان جوانان این حزب در استانبول و هم زمان دریک شرکت حمل و نقل مشغول بکار شد.

در سال ۱۹۷۷، امینه گولباران را در کنفرانسی حزبی در آنکارا ملاقات کرد و یک سال بعد با او ازدواج کرد. حالا آن ها ۲ دختر و ۲ پسر دارند. کودتای نظامی کـه در سپتامبر ۱۹۸۰ رخ داد،اردوغان را تا سال ۱۹۸۳ زمانی کـه اربکان حزب رفاه را تشکیل داد از عرصه سیاسی دور کرد.

او درسال ۱۹۸۲ بـه سربازی رفت و بعد از برگشت درسال ۱۹۸۵ مسئول این حزب در استانبول شد. درسال ۱۹۹۱ برای نمایندگی مجلس تلاش کرد کـه بـه نتیجه نرسید. در ۲۷ مارس ۱۹۹۴ بعنوان شهردار استانبول انتخاب شد. انتخاب اولین شهردار اسلام‌گرا نهادهای سکولار ترکیه رابه شدت شوکه کرد اما اردوغان ثابت کرد کـه مدیری شایسته و کارآمد اسـت و بعلت مدیریت موثر خود محبوبیت زیادی بـه دست آورد.

وی در برابر اعتراضات برای ساختن یک مسجد در میدان اصلی شهر تسلیم شد اما فروش مشروبات الکلی را در کافه‌های متعلق بـه شهرداری ممنوع کرد. در سیستم حمل و نقل استانبول تحولی بزرگ بـه وجود آورد و لجنزار خلیج شاخ طلایی رابه منطقه ای توریستی تبدیل کرد. همچنین در نظام اداری شهرداری هم خدمات مفیدی ارائه داد. سیستم گرد آوری آشغال را مدرن کرد و آلودگی هوای استانبول را از بین برد.

او توانست این شهر زیبا را به یکی از اصلیترین مقاصد گردشگری دنیا و پایتخت فرهنگی اروپا تبدیل کند. وی درسال ۱۹۹۸ بدلیل خواندن شعری، بـه جرم اشاعه نفرت مذهبی بـه ۱۰ ماه زندان محبوس شد. متعاقب این محکومیت، اردوغان از شهرداری استعفاء داد و روانه زندان شد. اما پس از چهار ماه آزاد و بـه جامعه برگشت. در ژوئیه ۲۰۰۱ دادگاه قانون اساسی بـه او اجازه داد بـه سیاست بازگردد.

در اگوست ۲۰۰۱ حزب عدالت و توسعه رابا کمک دوستان قدیمی تاسیس کرد و ریاست آن رابه عهده گرفت. حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی نوامبر ۲۰۰۲ پیروز شد و اکثریت کرسیهای مجلس رابه دست آورد اما اردوغان نتوانست سمت نخست وزیری رابه عهده بگیرد زیرا شورای عالی انتخابات دو ماه قبل از آن عدم صلاحیت انتخاب او رابه دلیل داشتن محکومیت اعلام کرده بود.

بهمین علت وی از عبدالله گل خواست این سمت رابه عهده بگیرد تا امکان انتخاب او فراهم شود. وی با اصلاحاتی کـه پارلمان تحت بازرسی حزب عدالت و توسعه تصویب کرد، توانست در ۱۱ مارس ۲۰۰۳، بیست و هفتمین نخست وزیر ترکیه شود. با تغییر قانون در پارلمان تحت اداره حزب عدالت و توسعه ، رجب طیب اروغان، اولین رییس جمهوری ترکیه اسـت کـه درسال ۲۰۱۴ توسط رای مستقیم مردم انتخاب شد و بعنوان ریاست قوه مجریه حضور خود را در سیاست تداوم بخشید.و بعد از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ بر علیه خود با تغییر قانون اساسی نظام ترکیه را ریاستی کرد و رئیس جمهور قدرت زیادی گرفت و در سال ۲۰۱۸ بعنوان رئیس جمهور با قانون جدید با قدرت فراوان بر صندلی تکیه زد.

اقتصاد ترکیه

اردوغان موفقیت‌های اقتصادی زیادی در دوره دولت خود با همکاری کمال درویش اقتصاددان بانک جهانی داشت. او توانست رشد اقتصادی ترکیه را در آن زمان به ۷٫۳٪ برساند.

در زمان اردوغان تلاش‌ها برای عضویت در اتحادیه اروپا افزایش پیدا کرد. دولت او سعی در اصلاح بسیاری از قوانین برای دست یافتن به استانداردهای اروپا کرد ولی در این راه ناکام ماند. فرانسه از مهمترین مخالفان پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپایی بود.

در سال ۲۰۱۹ ترکیه با درآمد ملی بالغ بر ۲۹۵ میلیارد دلار، رده شانزدهم اقتصاد را در دنیا به خود اختصاص داده است.

طی گزارش سازمان همکاری اقتصادی اروپا، در سال ۲۰۰۱ ترکیه با درآمدی حدود ۱۴۵ میلیارد دلار در رده بیستم قرار داشته، که این نشان دهنده پیشرفت صعودی این کشور در زمینه اقتصاد است.

تولید ناخالص ملی ترکیه در سال ۲۰۱۹ نزدیک ۹۰۳ میلیارد دلار بوده و در سال ۲۰۱۸ این مقدار ۸۲۶ میلیارد دلار بوده است. و امسال هم علاوه بر مشکل کرونا و رشد منفی اقتصادهای جهان و نیز پایین آمدن ارزش لیر بانک جهانی برای اقتصاد ترکیه رشد مثبت را پیش بینی کرده است.

رشد اقتصادی کشور ترکیه به دلیل اتخاذ سیاست کاهش ارزش لیره در مقابل دلار توسط دولت آن بوده است.

اقتصاد ترکیه ترکیبی از صنایع بومی و نوین است که روز به روز بر دامنه‌اش افزوده می‌شود. ترکیه به ۱۹۰ کشور جهان صادرات دارد و صادرات نخست بسیاری از محصولات به جهان در دست ترکیه است. کشاورزی در این کشور یکی از دسته مسایلی است که ترکیه در آن به خودکفایی رسیده است. یکی از ارکان مهم و تأثیرگذاری اقتصادی در ترکیه کشاورزی است و دولت برای پیشرفت این حوزه در این کشور تسهیلات ویژه‌ای تدارک دیده است. تولیدات فراوان کشاورزی ترکیه در سال ۲۰۰۵ رتبه هفتم جهان را بدست آورد و در سال ۲۰۰۶ برای ۱۱٫۲٪ از مردم ترکیه اشتغال ایجاد کرد.و امروز نزدیک ۵ میلیارد دلار به روسیه محصولات کشاورزی صادر می کند . در این کشور چیزی نزدیک به ۳۶ درصد زمین‌ها به زمین‌های کشاورزی اختصاص دارد و صنعت کشاورزی در اقتصاد این کشور از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است.

ترکیه درزمینه صادرات فندق، گیلاس، انجیر و زردآلو در رتبه یک جهان قرار دارد و در سال ۲۰۱۹ موفق شده است تا صرفاً از این چهار محصول چیزی بیشتر از دو میلیارد دلار درآمد داشته باشد.

علاوه بر این، ترکیه در صادرات ۲۰ محصول دیگر جزو ۴ کشور برتر جهان است و درآمد جالب‌توجهی نیز از این طریق کسب می‌کند.

ترکیه در زمینه تولید نخود، رتبه دوم، خیار، سیب‌زمینی، بادمجان، فلفل سبز، عدس، پسته، رتبه سوم، پیاز و زیتون، رتبه چهارم، چغندرقند، رتبه پنجم، تنباکو، سیب و چای، رتبه ششم جهان را به خود اختصاص داده است.

به گفته وزیر کشاورزی و جنگلداری ترکیه، درآمد ملی این کشور در ۱۶ سال گذشته منتهی به ۲۰۱۹ موفق شده است تا خود را از ۳۷ میلیارد لیر به ۲۱۳ میلیارد لیر برساند.

بخش عمده‌ای از خاک ترکیه مستعد کشاورزی است و بر طبق آمار اعلام‌شده در سال ۲۰۱۵ صرفاً ۱۸ درصد از زمین‌های کشاورزی در ترکیه، نیازمند آبیاری هستند. با این ‌وجود کشاورزی این کشور از بهترین تکنولوژی روز جهان نیز بهره می‌گیرد و حتی قادر است بدون بارندگی چندان ثبات محصولات خود را حفظ کند.

اجتماع زمین‌های کشاورزی در غرب کشور ترکیه بیشتر از بخش شرقی این کشور است، با این وجود یک‌چهارم ارزش ناخالص تولیدات کشاورزی در این کشور به بخش شرقی آن تعلق دارد.

پرسودترین گیاهان و میوه‌ها در ترکیه برای کاشت، گوجه‌فرنگی، انواع میوه‌ها، سبزی ،پنبه، توت‌فرنگی است که یک ترکیه ای با کاشت و سرمایه‌گذاری بر روی این میوه‌ها قادر خواهید بود تا سود خود را تضمین کنید.

بخش خصوصی اقتصاد ترکیه نیز قوی و به سرعت در حال رشد است و نقش مهمّی در بانکداری، حمل و نقل و ارتباطات دارد. در سال‌های ابتدایی نخست وزیری اردوغان اقتصاد ترکیه رشد خوبی داشته و رشد ۸٫۹٪ و ۷٫۴٪ را در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ به دست آورده‌است.

تولید ناخالص داخلی ترکیه (برابری قدرت خرید) در رده ۱۳ ام جهان قرار دارد و این کشور ۱۶ امین تولید ناخالص داخلی بزرگ جهان را در اختیار دارد. ترکیه همچنین از اعضای مؤسس سازمان همکاری و توسعه اقتصادی گروه ۲۰ است. ترکیه گسترش و امکانات بسیاری هم در صنعت خودروسازی داشته‌است به طوریکه بیش از ۱٫۳ میلیون وسیله نقلیه در سال ۲۰۱۵ تولید کرده و به عنوان چهاردهمین سازنده بزرگ اتومبیل جهان در رتبه‌بندی جای گرفته‌است. ترکیه در سال ۲۰۱۹ نخستین خودروی ملی خود را ساخت که رجب طیب اردوغان آن را نشانه‌ای از توسعه کشور دانست. این کشور در کشتی‌سازی پیشرفته است و محصولات آن به کشورهای اروپایی نیز صادر می‌شوند. با توجه به تلاش دولت برای برابرتر کردن سیاست‌های اقتصادی، ترکیه دارای کارخانه‌ها و شرکت‌های خصوصی بزرگ و مشهور جهانی است و بسیاری از کارخانه‌های کشور توانسته‌اند بخش‌های بزرگی از بازار اروپا را در اختیار بگیرند. برندهای ترکیه‌ای مانند بکو و وستل از بزرگترین تولیدکنندگان لوازم الکترونیکی مصرفی و لوازم خانگی در اروپا به‌شمار می‌روند و هزینه بالایی را برای تحقیق و توسعه در فناوری‌های جدید مرتبط با محصولات خود، سرمایه‌گذاری می‌کنند.

دیگر بخش‌های مهم اقتصاد ترکیه عبارتند از بانک‌داری، ساخت‌وساز، لوازم خانگی، الکترونیک، پوشاک و منسوجات، محصولات پتروشیمی، مواد غذایی، گردشگری و صنعت ماشین آلات. مواد غذایی ترکیه در بسیاری از کشورهای اروپایی به‌طور پیوسته در دسترس هستند.

صنایع ترکیه مدرن و گسترده شده و توانسته‌اند علاوه بر کشورهای اروپایی، بسیاری از کشورهای منطقهٔ خاورمیانه را هدف صادرات قرار دهند به نحوی که در کنار کشورهای اروپایی مثل آلمان، کشورهایی از خاورمیانه از جمله ایران و عراق، واردات بسیار بالایی از ترکیه داشته‌اند.

گردشگری در ترکیه تا حد زیادی بر روی انواع سایت‌های تاریخی متمرکز شده‌است، و همچنان بر روی استراحت‌گاه‌های سواحل دریای اژه و دریای مدیترانه نیز متمرکز است. ترکیه یک مقصد محبوب برای فرهنگ، آبگرم و مراقبت‌های بهداشتی تبدیل شده‌است.

ترکیه در اوج گردشگری خود در سال ۲۰۱۴، ۴۲ میلیون گردشگری خارجی جذب کرد، و رتبه ششمین کشور با بیشترین گردشگر خارجی را گرفت. اما بخاطر ساقط کردم جنگنده روسیه در ۲۰۱۵ به افول گذاشت و به ۳۶ میلیون کاهش یافت، و در سال ۲۰۱۶ در پی کودتای نافرجام به ۲۵ میلیون رسید. هرچند، در سال ۲۰۱۷ جذب دوباره شروع شد و تعداد گردشگرها به ۳۲ میلیون رسید و در ستالهای اخیر دوباره افزایش یافته و در پی همه گیری کرونا زمین گیر شده است.

نساجی

دولت ترکیه صنعت نساجی و پوشاک این کشور را به عنوان یکی از صنایع استراتژیک خود تعریف کرده و از آن به صورت ویژه حمایت می کند.

محصولات صنعت نساجی و پوشاک ترکیه هم اکنون در بازارهای سراسر جهان به فروش می روند و قرار است در سال ۲۰۲۳ به ۱۰۰ میلیارد دلار برساند.

از نظر رتبه بندی جهانی نیز صنعت نساجی ترکیه جزو پنج کشور اول دنیا در کنار غول هایی مانند چین و هند محسوب می شود.

صادرات صنعت پوشاک ترکیه در سال ۲۰۱۸ مازاد تجارت خارجی ۱۵ میلیارد دلاری را برای کشور رقم زد.

کشورهای اسپانیا، آلمان، انگلستان، بلژیک و هلند به ترتیب بیشترین میزان واردات پوشاک تولیدی توسط ترکیه را به خود اختصاص داده اند".

حوزه پوشاک در زمینه اشتغالزایی زنان در رده دوم قرار دارد. حوزه کلیه کالاهای نساجی از ظرفیت بالایی برخوردار بوده و پس از صنعت خودروسازی و قطعه سازی دومین بخش بزرگ در ترکیه است.

سه هزار فروشگاه در ایران، روسیه، قزاقستان، عربستان سعودی، امارات، عراق، بلغارستان، یونان و رومانی دایر است و. ماهانه حدود ۱۰ الی ۱۵ فروشگاه جدید نیز افتتاح می‌شود.

ترکیه تصمیم دارد میزان کل صادرات در تمام صنایع خود را به ۵۰۰ ‌میلیارد دلار برساند و جزو ۱۰ اقتصاد برتر دنیا تا ۲۰۲۳ شود. به‌طور حتم صنعت نساجی و پوشاک نقش مهمی برای دستیابی ترکیه به این هدف دارد. این صنعت بیش از ۱۰۰ ‌میلیارد دلار در فناوری‌های هدفمند و پیشرفته سرمایه‌گذاری کرده است که ۲۵ ‌درصد عایدی صادرات و ۱۱ ‌درصد درآمد خالص ملی به همراه داشته است.

نگاه آماری به صنعت پوشاک ترکیه

اشتغال ۹ ‌میلیون نفر در صنعت پوشاک ترکیه

ترکیه بزرگترین صادر‌کننده جوراب و پارچه جین دنیاست

چهارمین صادرکننده بزرگ دنیا

۸۰ ‌میلیارد دلار صادرات نساجی و پوشاک ترکیه تا ۲۰۲۳

دستمزدهای این کشور ۴ تا ۵ برابر بیش از چین، هند، تایلند و اندونزی

سرمایه‌گذاری ۱۱ ‌درصد تولید ناخالص ملی ترکیه در فناوری و ماشین‌آلات نوین

در پایان اشاره ای داشته باشیم به جمله تاریخی اردوغان که «مسلمانان قاره آمریکا را کشف» کرده‌اند. وی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۴ گفت: «دریانوردان مسلمان در سال ۱۱۷۸ به آمریکا رسیدند و کریستف کلمب خود به مسجدی در بالای تپه ‌ای در حاشیه سواحل کوبا اشاره کرده‌ است.»