شاید روزی تهیه کنندگان و تصویب کنندگان منشور ملل متحد تصور می کردند که تصویب منشور و تاسیس سازمان ملل متحد و دوری جستن دولت ها و ملت ها از جنگ عالی ترین روش در تامین امنیت انسانی و برقراری صلح باشد و هرگز فکر نمی کردند که با در اختیار داشتن تکنولوژی و پیشرفت علم پزشکی بیماری هم بتواند وارد مرزها شود و جان میلیون ها نفر را در سراسر جهان بگیرد. امنیت انسانی همان خواسته ای است که در مقدمه منشور ملل متحد با عنوان تاکید بر حقوق اساسی بشر، حیثیت و ارزش شخصیت انسانی ذکر شده است.

در اعلامیه جهانی حقوق بشر بر حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی تاکید شده است و در ماده ۱۲ میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دولت های عضو میثاق حق هرکس را به تمتع از بهترین حال سلامت جسمی و روحی ممکن الحصول به رسمیت می شناسند و میثاق حقوق مدنی و سیاسی که حق زندگی را به رسمیت می شناسد و اعلامیه حقوق کودک و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت همه از حق آزادی و امنیت شخصی و بهداشت افراد و به طور کلی امنیت انسانی حمایت و بر آن تاکید دارند.

امروزه امنیت انسانی با یک نوع ویروس ناشناخته به نام کووید ۱۹ به چالش کشیده شده است و این امر که امنیت انسانی به وسیله یک بیماری همه گیر به خطر بیفتد اولین تجربه جهان نیست.

با مروری بر بیماری های واگیردار جهانی از طاعون تا آنفلوآنزای اسپانیایی و خوکی، از ایدز تا ابولا و از سارس تا ویروس زیکا و امروز ویروس کرونا (کووید ۱۹) از فردی به فرد دیگر در حال گسترش و به سرعت به پاندمی تبدیل شده است می توان به این امر دست یافت که بیماری هم به اندازه جنگ می تواند خطرناک باشد و جان میلیون ها نفر را بگیرد و امنیت روانی انسان را به خطر بیندازد.

برقراری امنیت و حفظ جان انسان بر اساس قانون اساسی کشور ها و اسناد حقوق بشری بر عهده دولت ها می باشد. با مشاهده نتایج بیماری های واگیردار و نحوه مقابله کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه این امر حاصل می شود که اگرچه دولت ها با تصویب معاهدات بین المللی و پیوستن به سازمان های بین المللی از جمله سازمان های دخیل در زمینه سلامت و تلاش در جهت اجرای دستورالعمل ها سعی در همکاری در حل مسائل بین المللی دارند اما نمی توانند موفق عمل نمایند به نظر می رسد دولت ها هنوز هم بیماری را به عنوان یکی از موارد از بین بردن امنیت انسانی مورد توجه قرار نمی دهند.

توجه به اختصاص میزان بودجه دولت ها به تهیه تسهیلات نظامی به ویژه کشورهایی چون ایالات متحده آمریکا، چین، عربستان سعودی، هند، فرانسه، روسیه و آلمان (ترتیب بر اساس میزان اختصاص بودجه) می تواند گواه این امر باشد که دولت ها هنوز هم جنگ را عامل مهمتری نسبت به سایر موارد تهدید کننده امنیت انسانی می دانند و مقابله با بیماری را به عنوان تهدید بسیار مهم علیه امنیت انسانی جدی فرض نمی کنند. دولت بر اساس مفاد تمام اسناد حقوق بشری متعهد هستند که از امنیت انسانی حمایت کنند.

تا زمان کشف واکسن کووید۱۹ بسیاری از انسانها در سراسر جهان از حق زندگی محروم می‌شوند. لذا ضروری است که کشورها بر اساس آنچه که به آن متعهد شده اند برای حمایت از امنیت انسانی تلاش نمایند به طور مثال با توجه به موارد ذکر شده منبع بسیاری از بیماری های عفونی ارتباط انسان با حیوان است در بعضی از کشورها همه چیز خواری مرسوم می باشد لذا با تصویب قوانین بین المللی این شیوه تغذیه که امنیت انسانی را به خطر می‌اندازد را کنترل نمایند.

به قلم: اعظم آریا منش کارشناسی ارشد حقوق بین الملل