✍️ رضا قاسمپور

۱۴۰۱ سال سختی برای فرهنگ و ادبیات ماست. سه ژنرال فرهنگی در عرض چند ماه، ما را تنها گذاشته و آسمانی شدند. دکتر رضا براهنی، استاد هوشنگ ابتهاج (سایه) و بالاخره پروفسور محمد زاده صدیق (حسین دوزگون)

مخرج مشترک این سه شخصیت کم نظیر تلاش برای بسط، توسعه و تعالی مدنیت و فرهنگ چند بعدی و چند لایه جامعه موزائیکی و پلورال ماست.

براهنی پایه گذار نقد نوین ادبی

شواهد حاکیست که براهنی پایه گذار نقد نوین ادبی در ایران و یکی از چالشی ترین منتقدین ادبی معاصر می باشد. دامنه ارتعاش و میدان قضاوت در خصوصی چیستی، کیستی و آفرینش های ادبی براهنی بسیار متضاد و گاها تنگ نظرانه و خلاصه از عرش تا فرش گسترده می باشد. در حالی که عده ای وی را به دلیل علاقه مندی پایان عمری به زبان مادری، متهم به تجزیه طلبی کرده و عقده های ایرانشهری خود را هویدا می کنند. در نقطه مقابل عده ای از طرفداران براهنی، وی را منتقدی قهار و مقتدر، شاعری وطن پرست و مبارز راه آزادی معرفی می نمایند.

نامدگان و رفتگان

به گواه برخی از منتقدین امیر هوشنگ ابتهاج (سایه) از واپسین شاعران غزل سرای سترگ از نسل بزرگان شعری ماست که به هر دو سبک کلاسیک و شعر نو مسلط است.وی به دلیل معاصرت فکری و موانست زبانی در چند شعر خاص از محبوب ترین شاعران در میان جوانان می باشد. شعرهای ارغوان و زندگی از شاهکارهای ادبی سایه می باشد. برخی از غزلیات وی همانند “نامدگان و رفتگان” بارها توسط هنرمندان و اساتید طراز اول آواز کشور همچون استاد شجریان به صورت ترانه و تصنیف اجرا شده است.

حسین محمدزاده؛ معلمی نستوه

پروفسور محمدزاده قبل از هر عنوانی یک معلم فداکار،انرژیک و نستوه برخاسته از بطن آموزش و پرورش است وی سال‌های متمادی در مراکز تربیت معلم،دانشگاه فرهنگیان و سایر مراکز آموزشی به تعلیم و تعلم نو معلمان مام میهن همت گمارده است. با دکتر محمدزاده صدیق جسته و گریخته از دهه هفتاد آشنایی چهره به چهره دارم وی با بیش از سیصد کتاب و صدها مقاله علمی در حوزه ادبیات تطبیقی و تورکولوژی از پرکارترین نویسندگان معاصر ماست.

۲۵ تیرماه امسال در جوار دوستان “حلقه نظر آباد” در بیمارستان امام خمینی تهران با استاد دیداری تازه کردیم و در جوار عیادت،گپی شاعرانه با استاد و پسر برومندش ائلدار عزیز داشتیم.بالاخره سرطان بین ما و استاد بی بدیل تورکولوژی و ادبیات تطبیقی (فارسی، ترکی و عربی)حجاب افکنده و استاد به اسلاف خود “ملامحمد فضولی”، امیر علی شیرنوایی،عمادالدین نسیمی، شاه اسماعیل ختایی و استاد شهریار پیوست.

مدال دوستی رئیس جمهور ازبکستان

ائلدار پسر استاد می گوید: پدرم نویسنده ، ادیب ، استاد دانشگاه و چهره ماندگار کشور ، مترجم رسمی دادگستری بود. او ۳۰۰ عنوان کتاب در کارنامه خود دارد از جمله تصحیح آثار شاعر بزرگ محمد فضولی ، ملا علی پناه واقف ، عمادالدین نسیمی و مصحح آثار امیر علی شیر نوایی شاعر ایرانی_ازبکستانی بود و به همین دلیل مدال دوستی از رئیس جمهور ازبکستان دریافت کرده بود.

حسین محمدزاده صدیق (تخلّص دۆزگۆن) ، زاده ۱۳۲۴ در تبریز فعال سیاسی ، نویسنده و مترجم ایرانی بود.

مترجم و مصحح آثار فاخر

از کارهای او می توان به نشر ترجمه دیوان لغات الترک اثر محمود کاشغری ، خلاصه عباسی (خلاصه شده ای از سنگلاخ اثر میرزا مهدی استرآبادی) ، مجموعه آثار ملا محمد فضولی ، مجموعه دیوان های شاعران کلاسیک آذربایجان و قارا مجموعه (که محمدزاده صدیق آن را منتسب به شیخ صفی الدین اردبیلی می داند) اشاره نمود. صدیق ، دیوان سید روح الله خمینی را به صورت منظوم به زبان ترکی ترجمه کرده است. همچنین وصیت نامه سید روح الله خمینی را تحت عنوان «سون سوز» و نامه به گورباچف ، منشور روحانیت و سخنان کوتاه (امام) خمینی (قیساسوزلر) را نیز ترجمه و چاپ کرده و این آثار در هفته نامۀ سهند و نیز از سوی دفتر تنظیم و نشر آثار امام (ره) به صورت مستقل چاپ شده است.

سرشناس ترین پژوهشگر آذربایجانی

محمدزاده ادیب الادبا، محققی نستوه و پژوهشگری تواناست وی سرشناس ترین محقق آذربایجانی پسا انقلاب بوده و پایه گذار کلاس های دو واحدی زبان و ادبیات ترکی در دانشگاه‌های ایران است.

به قول توحید ملک زاده، دکتر صدیق در تورکی پژوهی خود یک دولت بود که به همراه پروفسور جواد هیئت(پدر جراحی قلب ایران) با شرکت و سخنرانی های علمی در مراکز اکادمیک و مجامع بین المللی و ارائه تحقیقات با استانداردهای جهانی،جهانی گردید.
ذیلا شعری که در فراق استاد بر زبانم جاری شده است را با هم می خوانیم.

یازماقا پوزماقا واردیر هوسی
بیر ائلین جارچیسی بیر ائلین سسی
سارسیلماز “حسین” نون دوزگون نفسی
یولونون داوامی بوینوموزدادی
اللری هله ده قوینوموزدادی

گونلریم تالانمیش کروانیم کیمی
پاسلانمیش حیاتیم وجدانیم کیمی
شعریم ده تورشامیش آیرانیم کیمی
دیری لیک سویوندان ایچن اولایدی
آیریلیق کورپوسون گئچه ن اولایدی

اللریم اوزانیر ابدیته
وطنیم چاتاجاق مدنیته
یئریکلیر جانیمیز حوریته
آزادلیق عدالت جانیمیزدادی
محبت صداقت قانیمیزدادی

روحه جلا وئرر یام یاشیل حیات
اوچماقا اوستادیم وئردی قول قانات
چاغلایب سئوگینی قورموشام بساط
دوزگونون سایه سی براهنی دی
جیزیلان روحوما ائل مرهمی دی