رویت هلال، یکی از راه‌های شرعی اثبات آغاز ماه قمری است. اگر هلال روز بیست و نهم ماه قمری رویت شود، روز بعد اول ماه جدید است و اگر رویت نشود، سی‌ام ماه گذشته است ولی اگر شامگاه سی‌ام ماه دیده نشود، در هر حال روز بعد اولین روز از ماه نو است؛ زیرا هیچ کدام از ماه‌های قمری ۳۱ روزه نیستند.

منجمان از گذشته‌های دور بر اساس ویژگی‌های ماه برای استخراج تقویم قمری، رویت‌پذیری ماه در شامگاه بیست و نهم ماه قمری را پیش‌بینی می‌کردند.

هر چند به دلیل وابستگی بسیاری از عبادات و اعمال واجب و مستحب مانند حج، روزه، شب قدر و برخی مسائل حقوقی مانند افزایش دیه در ماه‌های حرام، رویت هلال ماه در همه ماه‌های قمری مهم است، داستان رویت هلال ماه‌های رمضان و شوال به دلیل آغاز و پایان ماه مبارک رمضان و حرمت روزه‌داری و عید فطر اهمیت رویت این ماه را برای مسلمانان دوچندان کرده است.

کاظم کوکرم در گفت و گو با ایرنا، در مورد رویت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری توضیح داد: امسال برای رویت هلال ماه مبارک رمضان وضعیت آسان و تقریبا روشنی را در پیش داریم؛ به این صورت که شامگاه ۲۹ شعبان امسال مصادف با ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ هلال ماه هنگام غروب خورشید، فاصله بسیار نزدیکی با خورشید دارد و با اینکه هلال ماه بعد از خورشید غروب می‌کند، امکان رویت هلال ماه وجود نخواهد داشت.

وی ادامه داد: در تهران اختلاف غروب ماه و خورشید فقط حدود ۹ دقیقه و به اندازه‌ای کم است که در شامگاه ۲۹ شعبان به هیچ وجه نمی‌توان این هلال را از ایران رویت کرد.

کوکرم افزود: روال رویت هلال ماه در تقویم هجری قمری این است که در شامگاه بیست و نهم هر ماه قمری برای رویت هلال ماه اقدام می‌کنیم و اگر هلال را رویت کردیم، فردا روز اول ماه قمری بعدی و اگر ندیدیم فردا روز سی ام ماه قمری فعلی و پس‌فردا روز اول ماه بعد خواهد بود.

این کارشناس رویت هلال ماه گفت: با توجه به ویژگی‌های نجومی هلال ماه در روز ۲۹ شعبان ۱۴۴۵، با اطمینان نزدیک به یقین می‌توان گفت، این هلال رویت پذیر نیست. این یقین در منجمان از مقایسه ویژگی‌های این هلال ماه با ویژگی هلال ماه‌های مشابه در ۱۰۰ سال گذشته ناشی می‌شود و پیش بینی دقیقی است. هرچند در نهایت برای رویت هلال ماه از جهت فقهی باید اقدام کرد و عملا از رویت‌ناپذیری هلال مطمئن شد؛ از نظر نجومی، وضعیت روشن است و ماه شعبان امسال ۳۰ روزه خواهد شد و با احتمال بسیار بالا روز ۲۲ اسفند، اولین روز ماه رمضان ۱۴۴۵ در ایران اعلام خواهد بود.

شرایط متفاوت استخراج تقویم در ایران و عربستان

کوکرم همچنین در مورد شروع ماه مبارک رمضان در دیگر کشورهای اسلامی، به‌ویژه عربستان و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس گفت: شیوه استخراج تقویم در برخی کشورهای اسلامی مانند کشور عربستان با ایران متفاوت است. از آنجا که در شامگاه ۲۹ شعبان هلال ماه پس از خورشید غروب می کند، حتی با اینکه زمان کمی بعد از خورشید غروب می‌کند و با تلسکوپ هم قابل رویت نیست، بر اساس شیوه استخراج تقویم هجری قمری در عربستان، شعبان ۲۹ روزه و دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ به احتمال زیاد روز اول ماه مبارک رمضان در عربستان اعلام خواهد شد.

این روزنامه‌نگار علم در ادامه یادآور شد: ملاک ما در ایران برای استخراج تقویم قمری، رویت هلال ماه با چشم غیرمسلح و استفاده از ابزار نجومی متعارف و تلسکوپ‌های در دسترس عموم است، در حالی که در عربستان شیوه استخراج تقویم متفاوت است و اگر پس از غروب خورشید هلال ماه بالای خورشید باشد، مبنا قرار می‌گیرد و فردای آن روز را روز اول ماه قمری بعد اعلام می‌کنند، حتی اگر عملا با تلسکوپ رویت‌پذیر نباشد؛ این اتفاقی است که در گذشته نیز بارها افتاده است.

عید فطر در ایران و عربستان

کوکرم افزود: بنابراین با احتمال بالایی انتظار داریم عربستان امسال یک روز زودتر از ما ماه رمضان را آغاز کند. کشورهای دیگر اسلامی نیز از پاکستان و بنگلادش گرفته تا مالزی و اندونزی عمدتا از تقویم عربستان پیروی می‌کنند و این کشورها هم احتمالا دوشنبه ۲۱ اسفند را روز اول ماه مبارک رمضان اعلام خواهند کرد.

وی تاکید کرد: به این ترتیب انتظار داریم ما در ایران ماه رمضان را یک روز دیرتر از عربستان شروع کنیم؛ ولی پایان ماه مبارک رمضان در ایران و عربستان به احتمال زیاد در یک روز خواهد بود و عید فطر در ایران و عربستان ۲۲ فروردین اعلام خواهد شد. این یعنی امسال به احتمال بالایی ماه مبارک رمضان در ایران ۲۹ روزه و در عربستان ۳۰ روزه خواهد بود.