هوش و ثروت ملت‌ها (IQ and the Wealth of Nations) نام یک کتاب نوشتهٔ ریچارد لین و تاتو ون‌هانن است که در سال ۲۰۰۲ میلادی چاپ گردید. به ادعای نویسندگان این کتاب درآمد سرانه کشورها با میانگین هوش آن‌ها رابطه مثبت دارد به گونه‌ای که هرچه مردم یک کشور باهوش‌تر باشند میانگین درآمد و ثروت آن‌ها بالاتر است.

چندین نقد منفی درباره این کتاب در ادبیات علمی منتشر شده است. سوزان بارنت و وندی ویلیامز نوشتند که “ما ساختمانی را می بینیم که بر روی لایه ای از مفروضات دلخواه و دستکاری انتخابی داده ها ساخته شده است. داده هایی که کل کتاب بر اساس آن ها استوار است دارای اعتبار مشکوک هستند و به روش هایی استفاده می شوند که قابل توجیه نیستند.” آنها همچنین نوشتند که مقایسه‌ های بین کشوری «عملاً بی‌ معنی است».

ریچاردسون (۲۰۰۴) با استناد به اثر فلین به عنوان بهترین شواهد، استدلال کرد که لین رابطه علّی معکوس دارد و پیشنهاد کرد که «ضریب هوشی متوسط یک جمعیت صرفاً شاخصی از اندازه طبقه متوسط آن است، که هر دو نتایج حاصل از توسعه صنعتی ، مروری که توسط مایکل پالایرت انجام شد، روش‌شناسی کتاب، به‌ویژه برآوردهای نادرست تولید ناخالص داخلی و این واقعیت را که داده‌های IQ فقط برای سال ۸۱ در دسترس بود، مورد انتقاد قرار داد.

از ۱۸۵ کشور مورد مطالعه با این حال، بررسی به این نتیجه رسید که این کتاب «چالشی قدرتمند برای مورخان اقتصادی و اقتصاددانان توسعه است که ترجیح می‌دهند از IQ به عنوان ورودی تحلیلی استفاده نکنند»، اما این احتمال وجود دارد که آن محققان عمداً این کار را به جای بهبود آن نادیده بگیرند. توسط اقتصاددانان ویرایش توماس نچیبا در یک بررسی کتاب برای مجله ادبیات اقتصادی نوشت: «چنین نتیجه‌گیری‌های گسترده بر اساس شواهد آماری نسبتاً ضعیف و پیش‌فرض‌های مشکوک در بهترین حالت نادرست به نظر می‌رسند و اگر جدی گرفته شوند، بسیار خطرناک به نظر می‌رسند.

آسترید اولین ارویک در ژورنال اقتصادی نوشت که این کتاب ممکن است “تفکر برانگیز” باشد، اما چیزی نیست که اقتصاددانان از آن بیاموزند. او نویسندگانر نظر گرفتن یا کنترل فرضیه های دیگر و اشتباه گرفتن همبستگی با علی مورد انتقاد قرار داد. ارویک اظهار داشت: «استدلال‌هایی که در کتاب برای توجیه چنین مقایسه‌هایی [بین میانگین بهره هوشی در کشورهای مختلف و تولید ناخالص داخلی آن‌ها] ارائه می‌شود، در بهترین حالت مبهم و قانع‌کننده به نظر می‌رسد. در بدترین حالت، بخش‌هایی از کتاب مغرضانه و غیرعلمی به نظر می‌رسند. نویسندگان از ارائه شواهد قانع‌کننده‌ای کوتاهی می‌کنند و به نظر می‌رسد که به سرعت نتیجه‌گیری می‌کنند.» ادوارد میلر، استاد اقتصاد که مقالات بحث برانگیز زیادی در مورد نژاد و هوش منتشر کرده است، این کتاب را در دو نشریه مختلف ناسیونالیست سفیدپوست، ژورنال مطالعات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و فصلنامه غربی، نقدهای مثبتی ارائه کرد. نقد مجموعه داده ها ویرایش بررسی‌های آکادمیک کتاب به طور کلی روش‌شناسی و نتیجه‌گیری آن را مورد انتقاد قرار می‌دهد.

روش‌های این مطالعه توسط ریچارد ای. نیسبت به دلیل تکیه بر نمونه‌های کوچک و تصادفی و نادیده گرفتن داده‌هایی که نتیجه‌گیری را تایید نمی‌کنند مورد انتقاد قرار گرفت.

استفان مورس، جغرافیدان دانشگاه ریدینگ نیز از این کتاب (و همچنین IQ و ثروت ملل) انتقاد کرد و استدلال کرد که فرضیه نویسندگان بر “نقص جدی” استوار است. مورس همچنین استدلال کرد: “معضل اصلی پرونده لین و وانانن بر این فرض استوار است که داده های هوش ملی در درجه اول (نه به طور کامل) تابعی از توانایی ذاتی است که به نوبه خود حداقل تا حدی توسط ژن ها ایجاد می شود. مفروضات زیادی وجود دارد. علت و معلول در اینجا وجود دارد،Jelte M. Wicherts و همکارانش در مقاله سال ۲۰۱۰ با عنوان “بررسی سیستماتیک ادبیات میانگین ضریب هوشی آفریقایی های جنوب صحرا” که در Intelligence منتشر شد، اظهار داشتند: به عنوان مثال، لین و وانانن (۲۰۰۶) بر اساس سه نمونه، ضریب هوشی ملی ۶۹ را به نیجریه دادند (فارمایر، ۱۹۷۵؛ فرون، ۱۹۶۵؛ ووبر، ۱۹۶۹)، اما آنها دیگر مطالعات منتشر شده مرتبط را که نشان می‌دادند، در نظر نگرفتند. ضریب هوشی متوسط در نیجریه بطور قابل توجهی بالاتر از ۷۰ است (Maqsud, 1980a, b; Nenty & Dinero, 1981; Okunrotifa, 1976).

ایرنا