بسیاری از تحلیلگران آمریکایی معتقدند که حادثه اخیر، نقطه ورود این کشور به بحرانی پایدار است و حتی پذیرش دیرهنگام نتایج انتخابات توسط ترامپ و انتقال قدرت به جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید این کشور نیز نمی‌تواند به این بحران پایان دهد. در اینجا مروری کوتاه بر حوادث رخ داده در کنگره‌ آمریکا و تبعات و مواضع پس از آن خواهیم کرد.

سرانجام روز ششم ژانویه ۲۰۲۱ برای تایید نتیجه انتخابات ریاست‌ جمهوری آمریکا توسط اعضای مجلس نمایندگان و سنا فرا رسید.

در حالی که کنگره‌ آمریکا برای تایید نتیجه انتخابات ریاست‌ جمهوری این کشور تشکیل جلسه داده بود، هزاران نفر از هواداران دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهوری کنونی آمریکا که در انتخابات ریاست‌ جمهوری این کشور بازنده شده، در خیابان‌های واشنگتن تجمع کردند تا اعتراض خود را به نتیجه انتخابات اعلام کنند.

هواداران ترامپ با حمله به ساختمان‌کنگره وارد این نهاد قانونگذاری آمریکا شده‌اند. ساختمان‌ کنگره‌ آمریکا در پی تلاش‌های معترضان برای ورود به ساختمان تعطیل شد و نیروهای امنیتی مایک پنس، معاون ترامپ را مخفیانه از ساختمان‌کنگره خارج کردند.

دیگر سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان نیز در دفاتر خود و بعضا در میان صندلی‌ها پناه گرفتند تا از خشم معترضان در امان باشند.

هواداران ترامپ با شکستن چهار لایه امنیتی و محافظان کنگره به داخل ساختمان نفوذ کردند. زد و خورد میان پلیس آمریکا و هواداران ترامپ در داخل کنگره آغاز شد.

یکی از نکات مورد توجه رسانه‌ها، شلیک برخی طرفداران ترامپ از پنجره‌ها به داخل صحن کنگره بود. همانجا که نمایندگان و سناتورها در زیر صندلی‌ها پناه گرفته‌بودند. در برخی موارد دیگر، زد و خوردها از نوع پرتاب اشیای داخل کنگره به نیروهای پلیس بود.

رگبار توییت‌ های ترامپ!

در حالی که ساختمان‌کنگره به صحنه جدال هزاران نفر از طرفداران ترامپ و پلیس تبدیل شده‌بود، ترامپ لحظه‌ای از نوشتن پیام‌های توییتری دست برنمی‌داشت.

او ابتدا با حمله به مایک پنس نوشت: مایک پنس شهامت کافی برای انجام دادن کارهایی که جهت محافظت از کشور و قانون‌ اساسی ما لازم بود نداشت. او می‌توانست به ایالت‌ها فرصت دهد مجموعه‌ای از واقعیت‌های اصلاح‌شده را تایید کنند نه واقعیت‌های متقلبانه یا غیردقیق. ایالات متحده آمریکا خواستار حقیقت است.

در ادامه و پس از اعلام کشته‌ شدن یک زن طرفدار ترامپ بر اثر شلیک گلوله، ترامپ خطاب به طرفدارانش که به ساختمان کنگره حمله کرده‌ بودند، نوشت: لطفا پلیس پایتخت را حمایت کنید، آنها طرف کشورمان هستند.

لطفا آرام باشید! پس از مدتی کوتاه، تصاویری کوتاه از لحظه کشته‌شدن یک زن طرفدار ترامپ در کنگره منتشر شد. زنی که در جریان یورش هواداران ترامپ به کنگره به ضرب گلوله کشته‌ شد اشلی بابیت نام داشت و اهل سن‌دیه‌گو بود. او یک خلبان بود و پس از این‌که مدت کوتاهی تحت احیای قلبی ـ ریوی قرار گرفت، بر اثر شدت جراحت جان خود را از دست داد.

جولان معترضان در ‌کنگره

معترضان پس از مدتی کوتاه وارد دفتر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا شدند. پلیس ساختمان‌مجلس‌نمایندگان را تخلیه کرده بود، اما هنوز برخی نمایندگان در اتاق‌های خود حبس بودند. گزارش‌هایی از کشف بسته‌های مشکوک در اطراف مجموعه‌ساختمان‌های‌کنگره منتشر شده‌بود که پلیس آمریکا تا به امروز درخصوص آنها اظهارنظر نکرده ‌است.

در ساختمان سنا نیز معترضان وارد دفاتر کار سناتورها شدند. پس از تشدید منازعه میان طرفداران ترامپ و نیروهای پلیس در ساختمان‌کنگره و کشته و زخمی‌شدن تعدادی دیگر از افراد در این درگیری، مایک پنس، معاون ترامپ خواستار اعزام گارد ملی به واشنگتن (محل کنگره) شد.

این در حالی است که وزارت دفاع آمریکا با به‌کارگیری نیروهای گارد ملی در واشنگتن مخالفت کرده بود. پلیس ساختمان‌کنگره‌آمریکا برای مقابله با طرفداران ترامپ، درخواست نیروی کمکی کرده بود و قبل از اعزام نیروهای گارد ملی نیز مأموران یونیفورم‌پوش و ویژه سرویس‌مخفی آمریکا نیز در ساختمان کنگره حاضر شده‌ بودند.

سخنگوی وزارت دفاع آمریکا با اعلام اعزام گارد ملی برای کمک به نیروهای امنیتی فدرال در کنگره، گفت کریستوفر میلر، سرپرست پنتاگون نیز با سران کنگره در تماس است.

خشم سناتورها و نمایندگان جمهوریخواه از ترامپ

سناتورها و نمایندگان حزب جمهوریخواه در حالی که هنوز در تب‌وتاب ناشی از حوادث کنگره و در حالت میان مرگ و زندگی قرار داشتند، اقدامات ترامپ را شدیدا محکوم کرده و حتی برخی از آنها، حمایت خود را از بایدن و پیروزی وی در انتخابات ابراز کردند.

آدام کینزینگر، نماینده جمهوریخواه مجلس نمایندگان از ایالت ایلینوی در حساب توییتری خود نوشت: این یک کودتاست.

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان و چاک شومر، رهبر اقلیت دموکرات در مجلس سنا در بیانیه‌ای مشترک خواستار موضعگیری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در دفاع از پایان اشغال ساختمان کنگره شدند. ایوانکا ترامپ در توییتی حمله‌کنندگان به ساختمان کنگره را میهن‌پرستان آمریکایی خواند اما بعد از لحظاتی این توییت را حذف کرد. دیگر اعضای خانواده ترامپ نیز در توییت‌هایی مجزا، بروز بحران در ساختمان کنگره را نتیجه سرقت آرا و تهدید دموکراسی در ایالات‌متحده دانسته و به این ترتیب، از محکوم کردن حملات معترضان به کنگره خودداری کردند.

هشدار بایدن به ترامپ

بایدن پس از تشدید درگیری در ساختمان‌ کنگره خطاب به ترامپ هشدار داد: من از ترامپ می‌خواهم همین الان در تلویزیون حاضر شده و خواستار اتمام این شورش شود. از ترامپ می‌خواهم همین الان از تلویزیون ملی به سوگندش عمل کند و به این رفتار پایان دهد. شکستن شیشه‌ها و حمله به نمایندگان اعتراض نیست، بلکه شورش علیه کشور است. دنیا ما را می‌بینید و از این وضعیت غمگینم. این لحظه تاریکی برای ماست.

اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در پیامی که قرار بود با هدف آرام‌کردن هواداران خود و پایان‌ دادن به آشوب‌ ها در کنگره باشد، مجددا مدعی وقوع تقلب در انتخابات شد.

ترامپ در این پیام ویدئویی که در توییتر منتشر کرد، گفت: «از درد و رنج شما مطلع هستم. ما انتخاباتی داشتیم که از ما ربوده شد ولی همین الان باید به خانه بروید. باید صلح داشته‌باشیم. نمی‌خواهیم هیچ‌کسی آسیب ببیند. این انتخابات، متقلبانه بود. اما نباید توسط این افراد (دموکرات‌ها) بازی بخوریم.»

رئیس‌ جمهوری کنونی آمریکا سپس افزود: «لازم است که صلح داشته‌باشیم. پس به خانه بروید. ما شما را دوست داریم. شما بسیار خاص هستید.»

سرانجام ساعتی پس از آغاز اعتراضات در کنگره‌آمریکا، نیروهای نظامی تا بن دندان مسلح برای سرکوب معترضان وارد کنگره شدند. نیروهای گارد ملی بسیاری از معترضان را هدف گلوله و ضربات باتوم قرار دادند. اف بی‌آی هم به کمک پلیس آمد تا با معترضان مقابله کند و تعداد زیادی خودروی نظامی و پلیس وارد واشنگتن‌دی‌سی شدند.

طرفداران ترامپ در محاصره کامل نیروهای گارد ملی و پلیس قرار گرفتند. بر اثر این حملات، در نهایت چهار نفر دیگر (علاوه‌بر زنی که در لحظات اولیه درگیری‌ها و قبل از حضور گارد ملی کشته شده‌بود) ازجمله یک نیروی پلیس کشته و بر اساس آمار رسمی، ۶۴نفر دیگر زخمی شدند. با این حال منابع آگاه می‌گویند تعداد زخمی‌ها (که اکثرا از طرفداران ترامپ بوده‌اند) بالای ۱۰۰نفر است که حال برخی از آنها نیز وخیم گزارش شده.

بازگشت نمایندگان و سناتورها در میان دود و گاز اشک‌آور

سرانجام نمایندگان و سناتورهایی که به ساختمان‌های مجاور یا اتاق‌های کار خود هدایت شده و در آنجا پناه گرفته‌بودند، به میدان جنگی بازگشتند که در آن دیگر خبری از طرف مهاجم نبود.

با همه این اوصاف، داخل ساختمان‌کنگره مملو از گازهای اشک‌آور و گازهای‌شیمیایی دیگری بود که توسط پلیس و در مواجهه با معترضان استفاده شده‌بود.

با این حال پلیس واشنگتن مدعی شد هواداران ترامپ، برای باز کردن راه خود به درون کنگره، مواد شیمیایی حساسیت‌زا روی نیروهای امنیتی پاشیده‌بودند. شهردار واشنگتن نیز رفتار هواداران ترامپ را شرم‌آور و چیزی بیشتر از غیرقانونی توصیف کرد.

یک سناتور آمریکایی خبر داد صندوق‌های آرای مجمع گزینندگان آمریکا (الکترال‌کالج) هم‌اکنون به مکان امن و افشانشده‌ای در سنای آمریکا منتقل شده بود تا شمارش آرا از سر گرفته‌شود. پس از بازگشت سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان برای تایید نتیجه انتخابات، این صندوق دوباره به داخل کنگره آورده‌ شد.

از حکومت‌ نظامی در واشنگتن تا درگیری در سایر ایالات

در نتیجه درگیری‌های چهار ساعته‌ای که در کنگره‌آمریکا به وقوع پیوست، از ساعت ۱۸ روز چهارشنبه به وقت محلی( ۲ و ۳۰دقیقه بامداد به وقت تهران) به مدت ۲۴ساعت منع آمد و شد در واشنگتن برقرار شد.

خشونت‌ها در واشنگتن، به دیگر نقاط آمریکا نیز سرایت پیدا کرد. شبه‌نظامیان حامی ترامپ اطراف ساختمان‌کنگره محلی ایالت جورجیا تجمع کرده‌اند. در برخی ایالات دیگر مانند آریزونا و میشیگان نیز هواداران ترامپ تجمعات خشونت‌آمیزی را شکل دادند که با واکنش پلیس مواجه شد.

ترامپ پس از پایان درگیری‌ها، در توییتی نوشت: هنگامی که پیروزی مقدسی در انتخابات بسیار ناعادلانه و شرورانه از میهن‌پرستان بزرگی که مدت‌ها با آنها بد و ناعادلانه رفتار شده، دور می‌شود، این موارد و رویدادها اتفاق خواهد افتاد. با عشق و در آرامش به خانه بروید و این روز را برای همیشه به یاد داشته‌باشید.

توییتر امکان بازنشر، ریپلای یا لایک کردن این توییت ترامپ را به دلیل خطر افزایش خشونت، از کار انداخت.فیس‌بوک، یوتیوب و اینستاگرام هر دو پیام ترامپ را به دلیل محتوای غیرواقعی، تکرار ادعای تقلب و ربوده شدن انتخابات و تحریک احساسات هواداران حذف کردند. پیشتر توییتر، امکان نظردادن و پسندیدن فیلم ترامپ را که در حساب توییترش منتشر شده، متوقف کرده و آن را به دلیل ادعاهای غیرواقعی در مورد انتخابات پرچم‌گذاری کرده‌ بود.

جلسه‌ای که در فضای متشنج از سرگرفته‌ شد

سرانجام پس از ساعت‌ها درگیری و پس از بازگشت اعضای کنگره، در جلسه مشترک نمایندگان سنا و مجلس نمایندگان آمریکا، پیروزی نهایی بایدن با کسب ۳۰۶رأی الکترال در مقابل ترامپ با ۲۳۲رأی الکترال اعلام شد و رسما به عنوان رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا مورد تایید قرار گرفت. ویومینگ به‌عنوان آخرین ایالتی بود که آرای الکترال آن در کنگره قرائت شد و به ترامپ تعلق گرفت. فرآیند تایید پیروزی بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا و کاملا هریس به‌عنوان معاون وی رسما به پایان رسید.

پیش از این اکثریت هر دو مجلس سنا و نمایندگان آمریکا اعتراض به نتایج آرای الکترال آمریکا در ایالت پنسیلوانیا را رد کردند. پیش از آن هم اعتراض به نتایج آریزونا از سوی نمایندگان هر دو مجلس رد شده‌بود. تصاویر معروفی که از کنگره‌آمریکا (در جریان درگیری هواداران ترامپ و پلیس مخابره شد)، شامل حمل میز سخنگوی کنگره توسط یکی از معترضان و گرفتن عکس یادگاری با آن و همچنین پناه گرفتن سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان در میان میزها و راهروهای کنگره بوده است.

همچنین عکسی که در آن دو نیروی پلیس در داخل صحن، اسلحه خود را به سمت پنجره (محل ورود طرفداران ترامپ به صحن ) نشانه گرفته‌اند نیز مورد بازدید زیادی در فضای مجازی قرار گرفت.

پس از تایید نهایی نتیجه انتخابات توسط مایک پنس، صحبتی میان ترامپ و معاونش انجام نشده‌است، ضمن آن‌که مایک پنس قصد دارد به مراسم تحلیف بایدن برود.

ترامپ کماکان معتقد است مایک پنس می‌توانست اقداماتی جدی‌تر به منظور جلوگیری از رسمیت یافتن پیروزی بایدن در انتخابات صورت دهد، اما پنس بارها به ترامپ تاکید کرده‌است که وی قدرت لازم برای جلوگیری از تایید نتایج انتخابات ایالتی را نداشته و ضمنا، از حملات طرفداران ترامپ به کنگره شوکه شده‌ است.

عزل ترامپ جدی‌تر می‌شود

از زمان وقوع بحران در کنگره تاکنون، مایک پنس از سوی بسیاری از سیاستمداران آمریکایی بابت فعال‌سازی متمم ۲۵ قانون‌اساسی ایالات‌متحده تحت فشار قرار گرفته‌است. دو مشاور پنس اعلام کردند معاون رئیس‌جمهوری حتی قصد ندارد در روند برکناری ترامپ بر اساس متمم ۲۵ مشارکت کند.بر اساس این متمم، معاون رئیس‌جمهوری و اکثریت کابینه دولت قادر خواهندبود رئیس‌جمهوری را فاقد صلاحیت تصدی قدرت اعلام کنند.در این صورت، مایک پنس طی مدت ۱۳روز باقیمانده تا پایان دوران حضور ترامپ در کاخ‌ سفید، رئیس‌جمهوری آمریکا خواهدشد و ترامپ عزل می‌شود. مایک پنس تاکنون در مقابل این روند (فعال‌سازی متمم ۲۵ قانون اساسی) مخالفت کرده‌است.

استیضاح ترامپ جدی است

برخی اعضای ارشد کنگره‌ آمریکا تاکید کرده‌اند که در صورت عدم فعال‌سازی متمم ۲۵ قانون‌اساسی توسط پنس، استیضاح فوری ترامپ را کلید خواهدزد.

در این صورت، رئیس‌ جمهوری آمریکا با رای دو سوم اعضای مجلس نمایندگان و سنا از سمت خود برکنار خواهدشد. میان سناتورهای سرشناس حزب جمهوریخواه بر سر این مساله (برکناری ترامپ) اختلاف‌نظر جدی وجود دارد.

برخی سناتورها و اعضای مجلس‌نمایندگان معتقدند اگر جمهوریخواهان این بار نیز با استیضاح و برکناری ترامپ مخالفت کنند، این به معنای حمایت حزب جمهوریخواه از رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا خواهدبود.

با همه این اوصاف، سناتورهایی مانند تد کروز و تام کاتن مخالف برکناری رئیس‌جمهوری آمریکا هستند. چاک شومر، رهبر دموکرات‌های سنا، نانسی پلوسی، رئیس‌مجلس نمایندگان و برنی سندرز، سناتور مستقل ایالت ورمونت از جمله افرادی هستند که خواستار برکناری ترامپ شده‌اند.

سه قانونگذار دموکرات در کنگره‌آمریکا پیش‌نویس لایحه‌استیضاح ترامپ را منتشر کردند. علاوه بر این، عده‌ای از جمهوریخواهان و برخی مقام‌های دولتی نیز خواستار برکناری یا استعفای ترامپ شده‌اند. آدام کینزینگر، نماینده جمهوریخواه ایالت ایلینوی در مجلس نمایندگان و سه فرماندار جمهوریخواه از جمله افرادی هستند که بر کناره‌گیری ترامپ از قدرت تاکید کرده‌اند.

وقتی ترامپ بالاخره شکست را پذیرفت

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا پس از آن‌که کنگره رسما پیروزی بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا را تایید کرد، در بیانیه‌ای قول انتقال «منظم» قدرت به بایدن را داد. بیانیه‌ای که بسیاری از تحلیلگران آن را ناشی از ترس شدید ترامپ از تبعات شورش در کنگره می‌دانند.

وی در بیانیه خود تصمیم کنگره برای تایید نهایی بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا را نمایانگر پایان عالی‌ترین دور اول در تاریخ ریاست‌جمهوری توصیه کرد.

ترامپ که برای اولین‌بار از زمان اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شکست را پذیرفته بود، ادامه داد: «گرچه کاملا با نتایج این انتخابات مخالف هستم و حقایق تأییدی بر این امر است اما با وجود این، انتقال منظم قدرت در ۲۰ ژانویه (اول بهمن) انجام می‌گیرد».

دوران پسا آمریکا آغاز شده است

رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا، حوادث اخیر کنگره را نشانه‌ای مبنی بر آغاز زوال قدرت آمریکا در عرصه بین‌الملل تعبیر کرد.

ریچارد هاس، رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا، با اشاره به رویدادهای ۶ ژانویه (۱۷ دی) که به تسخیر کنگره‌آمریکا از سوی طرفداران ترامپ منجر شد؛ در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: شاهد تصاویری هستیم که هرگز گمان نمی‌کردم روزی در آمریکا شاهد آن باشیم. در بعضی پایتخت‌های دیگر بله اما نه اینجا در آمریکا. بعید است که از این پس، دیگران مثل قبل به ما نگاه کنند احترام بگذارند، بترسند یا متکی شوند. اگر آغاز دوران پساآمریکا تاریخ مشخصی داشته باشد، مطمئنا امروز است.

پرونده‌ ای سنگین برای رئیس‌ جمهور جنجالی

پس از حملات اخیر به کنگره‌آمریکا از سوی طرفداران ترامپ، وی در وضعیت قرمز و سختی قرار گرفته‌است. آنچه مسلم است این‌که حتی اگر کنگره در فرآیند استیضاح ترامپ ناکام بماند و او تا ۲۰ ژانویه( آخرین روز ریاست‌جمهوری) در کاخ‌سفید حضور پیدا کند، دموکرات‌ها قصد دارند به واسطه جرایم صورت گرفته از سوی هواداران ترامپ در روز ششم ژانویه امسال( که منجر به کشته‌شدن پنج نفر و زخمی‌شدن ده‌ها نفر دیگر شد)، پرونده قضایی وی را به جریان بیندارند. در این صورت، ترامپ از مشارکت در صحنه‌سیاسی آمریکا منع خواهدشد و رویای تاسیس حزب تازه‌تاسیس خود را بر باد رفته می‌بیند.

نکته مهم‌تر این‌که حتی ممکن است در صورت اصرار دموکرات‌ها و ساختار قضایی آمریکا، ترامپ راهی زندان شود.

فرار اعضای دولت ترامپ از کابینه یلین چاو، وزیر حمل و نقل آمریکا اعلام کرد که به دنبال حوادث روز چهارشنبه در واشنگتن تصمیم گرفته است از مقام خود کناره‌گیری کند.او به این ترتیب عالی‌ترین مقام دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده است که تاکنون خبر استعفایش در اعتراض به اشغال ساختمان کنگره منتشر شده است.

ایلین چاو گفته‌است وزارت حمل و نقل تا زمان تحلیف جو بایدن، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا به همکاری با تیم انتقالی او ادامه خواهدداد.

ایلین چاو، همسر میچ مک کانل، رهبر اکثریت جمهوریخواه در مجلس سناست. رابطه دونالد ترامپ با میچ مک کانل پس از آن‌که رهبر اکثریت جمهوریخواه در سنا پیروزی جو بایدن در کالج الکترال را به رسمیت شناخت، به تیرگی گرایید.

مایک مولوینی، رئیس پیشین کارکنان کاخ‌سفید نیز اعلام کرده‌است که در اعتراض به حوادث در واشنگتن از مقام خود به عنوان فرستاده ویژه آمریکا در ایرلندشمالی استعفا می‌کند. متیو پوتینجر، معاون مشاور امنیت‌ملی‌ایالات‌متحده نیز از مقامش کناره‌گیری کرد.

استفانی گریشم، رئیس کارکنان دفتر ملانیا ترامپ نیز پس از اشغال ساختمان کنگره از سوی هواداران دونالد ترامپ از مقام خود استعفا کرد.

از «اشلی بابیت» تا «ندا آقاسلطان»

زنی که در داخل ساختمان کنگره هدف اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد، اشلی بابیت بود و خانواده او این خبر را تایید کردند. او در سن دیه‌گو تاجر بود که بدون همسرش به واشنگتن دی‌سی آمده‌بود. اشلی بابیت یک نظامی کهنه‌کار بود که ۱۴سال سابقه فعالیت نظامی داشت.

زمانی که وی مورد اصابت گلوله قرار گرفت( آن هم در حالی که هنوز نیروهای گاردملی وارد کنگره نشده‌بودند)، بسیاری از رسانه ها، از ارسال تصاویر مربوط به اصابت گلوله به وی خودداری کرده و حتی برخی از آنها، سانسور کل خبر را در دستور کار قرار دادند. پس از این‌که اشلی بابیت در بیمارستان و بر اثر شدت جراحت وارده جان داد، نخستین تصاویر، آن هم به صورت بدون کیفیت، از این حادثه منتشر شد.

اکنون در حالی که بیش از دو روز از حملات کنگره سپری می‌شود، اکثر رسانه‌های آمریکایی و اروپایی سعی می‌کنند چیزی از اشلی بابیت ننویسند. گویا اساسا اتفاقی رخ نداده و کسی در ساختمان‌کنگره بر اثر اصابت گلوله پلیس یا طرفداران خود ترامپ کشته نشده‌است.

می‌توان این اقدام رسانه‌های غربی را با نحوه پوشش مرگ ندا آقاسلطان در جریان اغتشاشات سال ۸۸ در کشورمان مقایسه کرد.با تصاویر با کیفیت و فیلمی که پس از اصابت گلوله به او بلافاصله از سوی افرادی که در محل حاضر بودند ( و برخی آنها خود نیز در ماجرا نقش داشتند )، به رسانه‌های خارجی مخابره شد. پس از دقایقی، مرگ ندا آقاسلطان به نیروهای امنیتی و پلیس ایران نسبت داده‌شد و رسانه‌های غربی که امروز در مقابل مرگ اشلی بابیت سکوت کرده‌اند، به خونخواهان ندا آقاسلطان تبدیل شدند. آیا مشاهده این دوگانگی منزجرکننده نیست؟!…

عقب‌ نشینی دیرهنگام

پس از حمله طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره، که منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها نفر در واشنگتن شد، رئیس‌جمهوری آمریکا ترجیح داده است سریع نقش مستقیم خود را در بروز این حملات منکر شود. ترامپ اکنون نه تنها آینده سیاسی خود را در خطر می‌بیند، بلکه احتمال دادگاهی شدن خود به واسطه اقدامات غیرمتعارف امنیتی و سیاسی را بعید نمی‌داند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا ضمن محکوم کردن حمله برخی از هوادارانش به ساختمان کنگره اعلام کرد در روز ۲۰ژانویه (یکم بهمن) دولت تازه سوگند خواهد خورد و او هم اکنون بر انتقال آرام، قانونمند و روان قدرت تمرکز دارد.

دونالد ترامپ تاکنون هیچ‌گاه پیروزی جو بایدن را به رسمیت نشناخته بود و این نخستین بار است که او علنا از پذیرش پایان دوره ریاست‌جمهوری خود و تفویض قدرت به رئیس‌جمهوری منتخب سخن می‌گوید.

ترامپ در پیام اخیر خود، هرج و مرج در کنگره را محکوم کرده و خواستار محاکمه حمله‌کنندگان شده است. دونالد ترامپ در حالی حمله به ساختمان کنگره را محکوم کرد که یک روز پیش از آن به هوادارانش گفته بود آنها را دوست دارد و از آنها خواسته بود به آرامی محل را ترک کنند.

مناقشه بر سر حضور یا عدم حضور ترامپ در قدرت، معطوف به تاریخ ۲۰ژانویه ۲۰۲۱(۱۰ روز دیگر) است. با این حال، ترامپ پس از خروج یا اخراج از کاخ‌سفید، با بحران‌های دیگری نیز مواجه خواهد بود که به‌سادگی نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. حتی اگر کنگره در پروسه استیضاح ترامپ ناکام بماند و او تا ۲۰ژانویه( آخرین روز ریاست‌جمهوری) در کاخ‌سفید حضور پیدا کند، دموکرات‌ها قصد دارند با واسطه جرایم صورت گرفته از سوی هواداران ترامپ در روز ششم ژانویه امسال(که منجر به کشته شدن پنج‌نفر و زخمی شدن ده‌ها نفر دیگر شد) پرونده قضایی وی را به جریان بیندازند.

در این صورت، ترامپ از مشارکت در صحنه سیاسی آمریکا منع خواهد شد و رویای تاسیس حزب تازه تاسیس خود را بر باد رفته می‌بیند.

نکته مهم‌تر این‌که حتی ممکن است در صورت اصرار دموکرات‌ها و ساختار قضایی آمریکا، ترامپ راهی زندان شود. به نظر می‌رسد پیگیری پرونده‌های قضایی، سیاسی و مالیاتی ترامپ به صورت جدی، از سوی دموکرات‌ها و حتی برخی سران حزب جمهوریخواه در آینده‌ای نزدیک مورد توجه قرار گیرد.

دموکرات‌ها تصور نمی‌کردند در سایه اختلافاتی که میان ترامپ و دیگر اعضای حزب جمهوریخواه به وجود خواهد آمد، روزی بتوانند کاخ‌سفید، مجلس نمایندگان، مجلس سنا را به صورت همزمان در کنترل و اختیار خود در آورند. حتی در دوران ریاست‌جمهوری اوباما نیز در بیشتر موارد، کنگره در اختیار جمهوریخواهان بود. مساله‌ای که قدرت مانور اوباما را در مواجهه با جمهوریخواهان محدود می‌کرد. اما اکنون دموکرات‌ها، مجلس سنا و مجلس نمایندگان را نیز به تسخیر خود درآورده‌اند. این بهترین وضعیت ممکن برای بایدن محسوب می‌شود. در این میان، پیروزی اخیر دموکرات‌ها در انتخابات سنا در ایالت جورجیا، شوک سختی به جمهوریخواهان وارد کرده است.

اگرچه آثار و تبعات حوادث اخیر در آمریکا در کوتاه‌مدت بیشتر گریبانگیر حزب جمهوریخواه می‌شود، اما در نهایت ساختار و حاکمیت ایالات متحده را هدف قرار خواهد داد. بی‌دلیل نیست که بسیاری از تحلیلگران آمریکایی مانند رکس تیلرسون، وزیر خارجه سابق این کشور از مدت‌ها قبل نسبت به وقوع جنگ داخلی در آمریکا هشدار داده‌اند.

آمریکای پس از ششم ژانویه در یک نگاه

یکی از چیزهایی که آمریکایی‌ها به آن افتخار می‌کنند ثبات حکومت‌شان در حدود ۲ قرن گذشته است. در این سال‌ها رؤسای‌جمهوری بسیاری آمده‌اند و رفته‌اند اما حکومت ایالات متحده بدون تغییر باقی مانده است حالا اما پس از روی کار آمدن ترامپ و اعتراضاتی که در روز ششم ژانویه صورت گرفت خیلی از کارشناسان سیاسی و جامعه‌شناسی در این کشور از احتمال چندپارگی آمریکا می‌گویند و این که این تفرقه می‌تواند آینده سیاسی و اجتماعی ایالات متحده را دستخوش تغییرات بسیاری کند. تغییراتی که به هیچ وجه مثبت نخواهد بود.

نسبت به آینده آمریکا هراسان هستیم

ریچارد فالک، گزارشگر ویژه حقوق‌بشر سابق سازمان ملل متحد در گفت‌و‌گو با جام‌جم در‌خصوص آنچه امروز در ایالات متحده می‌گذرد، می‌گوید: نسبت به آنچه امروز در آمریکا می‌گذرد واهمه داریم. ما از آینده می‌ترسیم. احتمال خشونت‌های بیشتر و بنیادی‌تر در آمریکا وجود دارد و خطر برطرف نشده است. گرچه در‌نهایت بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا انتخاب شد اما نمی‌توان فضای دو‌قطبی در جامعه آمریکا و بی‌اعتمادی و خشونتی را که در آن نهفته است، نادیده گرفت. حق داریم از آینده آمریکا نگران باشیم.
استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه پرینستون افزود: در این میان نمی‌توان با خوشبینی نسبت به آینده نگاه کرد و اطمینان حاصل کرد که حوادثی از این دست (‌آنچه اخیرا از سوی هواداران ترامپ در کنگره رخ داد‌) دیگر در آمریکا به‌وجود نخواهد آمد. جایی برای خوشبینی نسبت به این موضوع فعلا وجود ندارد!

خطر جنگ داخلی در آمریکا ملموس است

پروفسور فرانک فن هیپل، استاد فیزیک هسته‌ای آمریکا و معاون اسبق اداره تکنولوژی کاخ سفید نیز در گفت‌و‌گو با جام‌جم، خطرات ناشی از دو‌قطبی شدن جامعه ایالات متحده را مورد اشاره قرار می‌دهد و بیان می‌کند: جامعه آمریکا شدیدا دو‌قطبی شده است. باید جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید کشورمان این واقعیت را در‌نظر داشته باشد. حوادث اخیر نشان داد که وضعیت در آمریکا تا چه اندازه اضطراری است.

این مقام اسبق آمریکایی تاکید کرد: باید بگویم خطر جنگ داخلی در آمریکا برطرف نشده و حتی افزایش پیدا کرده است. باید راهکارهایی فوری برای جلوگیری از این روند در‌نظر بگیریم‌، اگرنه بسیار دیر می‌شود! در این صورت مواجهه با آنچه در کشورمان می‌گذرد آسان نخواهد بود!

مداخله گارد ملی آمریکا در اختیار رئیس‌ جمهوری نیست

ویلیام بیمن، استاد مردم‌شناسی دانشگاه مینه‌سوتا از زاویه‌ای دیگر نسبت به خشونت‌های جاری در آمریکا می‌نگرد.

او در گفت‌و‌گو با جام‌جم اظهار کرد: باید بگویم که ساختار انتخاباتی آمریکا مملو از ابهام است. به عبارت بهتر به‌رغم انتخاب نهایی و رسمی بایدن به عنوان رئیس‌جمهوری، برخی شهروندان هنوز ابهاماتی در این خصوص دارند که مرتفع نشده است. فراتر از آن تا قبل از حادثه اخیر شاهد بروز بحران و شورشی تمام‌عیار و جدی در آمریکا نبودیم اما این اتفاق در نهایت صورت گرفت.

وی در‌خصوص مداخله نهادهای نظامی در جریان اعتراض‌های اخیر در کنگره افزود: محدودیت‌هایی در‌خصوص استفاده از ارتش در شورش‌های داخلی آمریکا وجود دارد اما فرمانداران ایالات می‌توانند بنا بر شرایطی که در یک محل و مکان خاص حاکم می‌شود، بخشی از نیروهای گارد ملی را برای مواجهه با بحران به‌کار بگیرند. در هر حال باید کماکان به این موارد و گزینه‌ها فکر کرد!

شاهد شکل‌گیری اعتراض‌های بنیادین در آمریکا هستیم

استفان لندمن‌، تحلیلگر آمریکایی معتقد است شورش اخیر در کنگره یا اعتراض‌هایی که در سراسر آمریکا رخ می‌دهد، حکایت از اعتراض‌های بنیادین در این کشور است و هرگز نباید آن را در قالب اعتراض‌هایی مقطعی یا هیجانی مورد تجزیه و تحلیل قرار داد: در زمان شکل‌گیری اعتراض‌ها علیه قتل جورج فلوید نیز اشاره کردم که نباید روی ظاهر اعتراض‌ها در آمریکا متمرکز شد؛ اعتراض‌هایی که طی سال‌ها و ماه‌های اخیر در آمریکا رخ می‌دهد، ناظر بر ساختار و مناسبات ماهوی قدرت در این کشور است. مردم آمریکا آنچه که در کشورمان رخ می‌دهد را به‌خوبی می‌بینند. عدالت اجتماعی در آمریکا عملا از بین رفته و درآمد و مالیات شهروندان برای مداخله در دیگر کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس ما در اینجا از جدال جمهوریخواهان و دموکرات‌ها سخن نمی‌گوییم! از اعتراض‌های گسترده‌ای سخن می‌گوییم که به‌مراتب از آنچه در ظاهر مشاهده می‌کنیم، عمیق‌تر است!

محمد علیزاده / روزنامه جام جم