✍️ رضا قاسمپور؛ مدیر شهیدستان کرج

“ما هم اشتباه کردیم آمدیم معلم شدیم و با شما کله‌پوک‌ها سر و کله می‌زنیم، اگر رفته بودیم به بازار، حالا وضعمان بهتر از اینها بود…”

این جمله مشهور را یکی دو دهه پیش برخی معلمان در کلاس‌های درس عنوان می‌کردند…. بار منفی این جملات به راحتی می‌تواند انگیزه دانش‌آموزان را نسبت به درس و مشق مخدوش نماید. این یعنی #رضایت_شغلی معلمان با افت و خیز تحصیلی رابطه مستقیم و معناداری دارد.

? افت و خیز تحصیلی کاهش (افزایش) نسبی فعالیت درسی و مطالعه یک دانش‌آموز در یک دوره نسبی در مقایسه با دوره نسبی قبل از آن می‌باشد.

?صاحبنظران شش دسته مهم را در افت و خیر تحصیلی دانش‌آموزان تقسیم‌بندی نموده‌اند:

نظام آموزشی

چشم‌انداز واقع‌بینانه و دورنمای منطبق بر امکانات و نیازهای زمانی و مکانی، مدارس طبقاتی و تبعیض آموزشی، ضوابط و مقررات آموزشی، مدیریت و رهبری آموزشی، فرهنگ سازمانی، هدایت تحصیلی و…

عوامل فردی

عوامل فیزیولوژیکی و جسمی مانند ضعف بینایی و شنوایی و غیره، عوامل ذهنی و روانی مانند سلامت روان، هوش و حافظه، اضطراب در امتحانات، افسردگی، فقدان هدف واقعی و عینی روشن از تحصیل، فقدان اعتماد به نفس کافی، ضعف اراده در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای تصمیمات، انگیزه تحصیلی دانش‌آموز، اختلال‌های عاطفی، توجه و تمرکز حواس، روش‌های مطالعه و…

عوامل خانوادگی

شرایط اقتصادی، اجتماعی و عاطفی خانواده، نظام آموزشی حاکم بر جامعه در خصوص افراد تحصیل کرده، مقایسه فرزندان با همقطاران به جای قیاس با خود و تحقیر و سرزنش آنها، تبلیغات رسانه‌های گروهی و شبکه‌های اجتماعی در ارائه الگوهای موفق تحصیلی، اشتغال و بیکاری تحصیل کردگان، خانواده‌های آسیب‌پذیر، طلاق‌های فزاینده واقعی و عاطفی، حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی، کودکان کار، و…

عامل معلم

رضایت شغلی معلمان، توانمندسازی صلاحیت حرفه‌ای، متناسب بودن رشته تحصیلی با ماده تدریس، دبیران متخصص در سطح استان و منطقه، تعهدات سازمانی معلمان، آیین کلاس‌داری، آشنایی با روش‌های نوین تدریس، تفکر و سواد رسانه‌ای، تسلط بر آموزش الکترونیکی و….

برنامه‌ریزی درسی

تناسب محتوای آموزشی با نیازهای بازار کار، تناسب نیازهای جامعه با برنامه‌های آموزشی، تناسب زمان آموزش با حجم و محتوای آموزشی کتب درسی، تخصیص زمان و مکان مناسب برای تمرین و تکلیف دانش‌آموزان، برخورد نامناسب اولیای مدرسه با دانش‌آموز، عدم توجه به تفاوت‌های فردی، دوستان ناباب، مهارت‌های صحیح مطالعه، ارتباط نازل اولیا و مربیان، و…

فضای تجهیزاتی

امکانات اجرایی برنامه درسی، برنامه‌ریزی درسی، ثبات در برنامه و تغییرات شتابزده در مدرسه، دسترسی به کتب کمک آموزشی، مجهز بودن به تکنولوژی‌های روزآمد آموزشی و امکانات کلاس‌های هوشمند، فضای استاندارد، تراکم دانش‌آموزی، مدرسه‌هراسی و ترس از معلم، و…

سخن آخر

برای داشتن مدرسه‌ ای پویا و سرزنده باید چند اتفاق همزمان رخ دهد تا افت آموزشی به خیز بدل گردد:

▫️نگاه مصرف‌گرایانه حکومت به آموزش و پرورش پایان پذیرد.

▫️شرکای آموزش و پرورش (اولیا، دانش‌آموزان و معلمان) در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مشارکت فعالانه داشته باشند و از غلظت سانترالیست مرکزگرا کاسته شود.

▫️شیوه‌های سنتی معلم محوری و مونولوگ به تدریس مشارکتی و دیالوگ محور تغییر یابد.

▫️رضایت شغلی معلم از حیث منزلت و معیشت تأمین گشته و سازمان معلمان بر عملکردشان نظارت نماید.

▫️محتوای کهنه و غیرکاربردی کتب درسی با لحاظ آموزه‌های دینی و انگاره‌های ملی به روز رسانی شود.

▫️مدارس طبقاتی و تبعیض‌ آمیز برچیده شده و به حقوق شهروندی و تفاوت‌ های فردی دانش‌آموزان توجه شود.