جرم دندانی، رسوب سخت زرد یا قهوه‌ای رنگی است که از کلسیفیته‌شدن و سخت‌شدن پلاک دندانی ایجاد می‌شود.

پلاک دندانی لایه نرم و بسیار چسبنده بی‌رنگ متمایل به زرد کم‌رنگی است که به طور مرتب روی دندان‌ ها و از ترکیب بزاق‌، مایعات و باقی‌مانده مواد غذایی تشکیل می‌شود که حاوی باکتری‌های پوسیدگی‌ زاست.

پلاک دندانی معمولا در محل تماس دندان با لثه ایجاد می‌شود و باکتری‌های مضر موجود در آن اسیدی ترشح می‌کند که می‌تواند به مینای دندان و لثه آسیب جدی وارد کند. اگر پلاک دندانی به‌طور مرتب با مسواک‌زدن و نخ دندان کشیدن روزانه پاک نشود منجر به پوسیدگی دندان و تشکیل جرم و بیماری‌های لثه‌ای و بوی بد دهان می‌شود.

اگر پلاک دندانی با رعایت بهداشت روزانه تمیز نشود با گذشت زمان کلسیفیته و سخت شده و تبدیل به جرم دندانی می‌شود.

تشکیل جرم، محل مناسب تجمع بیشتر باکتری‌ها را فراهم و شدت آسیب وارده به لثه و دندان‌ها را بیشتر می‌کند. برخلاف پلاک که به آسانی با مسواک و نخ دندان قابل تمیز شدن است، حذف جرم دندانی نیازمند وسایل خاص و انجام جرمگیری توسط دندانپزشک است.

میزان تشکیل جرم در افراد مختلف متفاوت است. برای مثال مصرف سیگار، خشکی دهان، داشتن براکت ارتودنسی و مصرف مواد‌غذایی حاوی کربوهیدرات و شکر باعث افزایش میزان تشکیل جرم می‌شود.

اگرجرمگیری نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟

در حالت سلامت، لثه محکم به دندان‌ها چسبیده است و در ناحیه طوق با شیار کم‌عمقی از دندان جدا می‌شود.

اگر رسوبات پلاک دندانی باقی بماند و تبدیل به جرم شود، این شیار کم‌عمق بین لثه و دندان مرتبا عمیق‌تر شده و با عمیق‌ترشدن این شیار جرم، باکتری‌های بیشتری همراه آنها در این ناحیه رسوب می‌کنند و رشد باکتری‌ها باعث ایجاد عفونت و التهاب در لثه و اصطلاحا «ژنژیویت» می‌شود.

در صورتی که جرمگیری در این مرحله انجام نشود، پیشرفت التهاب و عفونت لثه منجر به تحلیل استخوان اطراف دندان و ایجاد پریودنتیت می‌شود که برای درمان آن به اعمال وسیع‌تر مثل جراحی لثه نیاز است.
اگر در این مرحله نیز درمانی صورت نگیرد، تحلیل بافت لثه و استخوان اطراف دندان ادامه می‌یابد و دندان دچار لقی شدید و در نهایت از دست‌رفتن دندان می‌شود.

اکنون می‌توانیم با اطلاعاتی که در دست داریم به پاسخ پرسش مطرح شده در ابتدای بحث بپردازیم: آیا جرمگیری برای دندان‌ها ضرر دارد؟

جرمگیری دندان در صورتی که به درستی انجام شود نه‌تنها باعث ضعیف‌شدن و آسیب به دندان‌ها نمی‌شود بلکه از ایجاد و پیشرفت بیماری‌های لثه‌ای و خونریزی و بوی بد ناشی از آن نیز جلوگیری می‌کند.

دکتر نیکو اثنی عشری – دندانپزشک / روزنامه جام جم