به التهاب لوزالمعده پانکراتیت گفته می‌شود. در صورتی که شدت و علایم بیماری خفیف باشد، ممکن است بدون درمان رفع شود؛ ولی در برخی موارد با علایمی همراه است که می‌تواند زندگی بیمار را تهدید کند.

پس از بروز پانکراتیت نوعی سلول موجود در پانکراس موسوم به سلول‌های آکینار، در جریان یک فرایند پیچیده تبدیل به نوع دیگری از سلول‌ها موسوم به سلول‌های تافت می‌شوند و تعداد زیادی از این سلول‌ها در یک نقطه تجمع می‌کنند.

محققان انستیتوی مطالعات زیست‌شناسی سالک در انگلیس با مطالعه روی موش‌ها دریافتند سلول‌های تافت نقش قابل توجهی در ایمنی دارند. بر اساس این تحقیقات، سلول‌های تافت قادرند مستقیما با التهاب مقابله کنند. همچنین این سلول‌ها موجب تحریک واکنش ایمنی بدن در برابر پانکراتیت می‌شوند.

محققان امیدوارند با درک صحیح مراحل اولیه پانکراتیت بتوانند استراتژی‌های جدی را برای تشخیص و درمان این بیماری و سرطان پانکراس شناسایی کنند.

پانکراس (لوزالمعده) غده پهن و درازی است که در بخش فوقانی شکم قرار دارد. غده پانکراس هم برون ریز و هم درون ریز است؛ یعنی ترشحات آن هم مستقیما وارد جریان خون می‌شوند و هم برای هضم پروتئین، چربی و کربوهیدرات، وارد روده می‌شوند. غذا به محض ورود به روده کوچک، توسط آنزیم‌های ترشح شده از پانکراس و اسید معده، هضم می‌شود.

آنزیم‌های پانکراس با وجود هضم چربی و کربوهیدرات، هیچ آسیبی به پرز و دیواره روده وارد نمی‌کنند. بخش اعظم هضم چربی، پروتئین و نشاسته، به عهده آنزیم‌های ترشح شده از پانکراس است.

یکی دیگر از مهمترین وظایف پانکراس، تولید انسولین است که سبب کاهش قند خون و تولید انرژی از آن می‌شود.

پانکراتیت یا همان التهاب پانکراس می‌تواند به دو صورت حاد یا مزمن بروز کند. در صورتی که شدت و علایم بیماری خفیف باشد، ممکن است بدون درمان رفع شود ولی در برخی موارد با علایمی همراه است که می‌تواند زندگی بیمار را تهدید کند.

مهمترین علایم پانکراتیت حاد عبارتند از :

– درد در ناحیه بالای شکم
– دردی که در ناحیه شکم احساس می‌شود و به قسمت پشت سرایت می‌کند
– احساس درد در ناحیه شکم که پس از صرف غذا شدیدتر می‌شود
– تب
– حالت تهوع
– افزایش ضربان قلب
– استفراغ
شکم درد، کاهش بی دلیل وزن و مدفوع چرب از مهمترین علایم پانکراتیت مزمن هستند.

مهمترین علل پانکراتیت

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که آنزیم‌های گوارشی در حالی که هنوز در پانکراس هستند، فعال می‌مانند و با تحریک سلول‌های پانکراس منجر به التهاب می‌شوند.

با تکرار پانکراتیت حاد، این عارضه به نوع مزمن تبدیل می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث بروز بافت زخم در لوزالمعده و اختلال در عملکرد این عضو حساس شود.

آسیب لوزالمعده شروع دیابت و مشکلات گوارشی و هضم است. مصرف الکل مهمترین دلیل بروز پانکراتیت است.

سنگ کلیه، جراحی شکم، استعمال دخانیات، فیبروز سیستیک، مصرف برخی داروها، سابقه خانوادگی پانکراتیت، سطوح بالای تری گلیسیرید، سنگ کیسه سفرا، عفونت، جراحت در ناحیه شکم، سطح بالای کلسیم خون و سرطان پانکراس از مهمترین علل این عارضه هستند.

پانکراتیت می‌تواند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد که عبارتند از:

– عفونت

پانکراتیت مزمن می‌تواند پانکراس را مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها و باکتری کند. عفونت پانکراتیت بسیار جدی است و باید بافت عفونی توسط جراح برداشته شود.

– نارسایی کلیه

این عارضه با دیالیز قابل درمان است.

– مشکلات تنفسی

پانکراتیت حاد با تغییرات شیمیایی بدن بر عملکرد ریه تاثیرگذار است و باعث کاهش شدید سطح اکسیژن خون می‌شود.

– دیابت

آسیب سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس عامل بروز دیابت است.

– سوء‌ تغذیه

پانکراتیت با کاهش تولید آنزیم‌های گوارشی باعث بروز سوء‌تغذیه و کاهش شدید وزن می‌شود. اسهال از دیگر علایم این عارضه است.

– سرطان پانکراس

التهاب مزمن ناشی از پانکراتیت یک عامل خطر برای بروز سرطان است.

روش‌های تشخیص

معمولا تشخیص این عارضه با آزمایش خون، آزمایش مدفوع، سی تی اسکن و ام آر آی انجام می‌شود.

درمان

معمولا درمان این عارضه در حالت‌های خفیف با رژیم غذایی بسیار سبک و یا اجتناب از مصرف غذا به مدت چند روز تحت نظر پزشک است.

سرم‌های مختلف نیز می‌تواند توسط پزشک تجویز شود، سپس با توجه به نوع و علت بیماری، روش‌هایی از قبیل جراحی و تجویز داروهای مختلف صورت می‌گیرد.

گزارش کامل این تحقیقات در نشریه Frontiers in Physiology منتشر شده است.