پیر محمد ملازهی کارشناس منطقه در گفت و گو با جام جم انلاین در پاسخ به این پرسش، آیا مذاکرات بین طالبان و دولت افغانستان می تواند صلح را به این کشور بازگرداند؟ گفت: طالبان دو ویژگی خاص خود را دارد، یکی اینکه به لحاظ ایدئولوژیک انحصار طلب است و می خواهد قدرت را به تمامی به دست بیاورد و دوم اینکه به لحاظ قومی قوم پشتون هستند که از این زاویه نیز نوعی انحصار طلبی در قدرت و بین آنها دیده می شود. البته فقط طالبان نیستند و گروه های دیگری نیز به این شکل در افغانستان وجود دارند و تلاش می کنند قدرت را در انحصار خود نگه دارند. اما طالبان این دو ویژگی را بیش از سایر گروه ها دارد.

وی در ادامه افزود: آنچه در دو دهه گذشته نشان داد این بود که طالبان از اساس دولت کنونی افغانستان را به عنوان دولتی مشروع که طرف مذاکره او باشد نمی شناسد. از این رو اعلام کردند که باید مسائل مان را با آمریکا حل و فصل کنیم. امروز این اتفاق افتاده است و طالبان با آمریکا مذاکره کرده و به جمع بندی رسیده و توافق نامه ای میان آنها امضا شد. ولی در این توافق نامه پیش بینی شده است که مذاکرات بین الافغانی شروع شود اما طالبان با یکی دو شرط مذاکرات را به بنبست کشاند.

او تصریح کرد: یکی این بود که فقه حنبلی که فقه اهل سنت افغانستان است و منبع مشروعیت بخشیدن به قدرت باشد که به طور طبیعی گروه های شیعه مذهب واکنش منفی نشان دادند و دولت افغانستان نیز حاضر به بحث بر روی این مساله نشد. موضوع دیگر این است که مذاکرات به دلیل تشکیل یک دولت موقت به بنبست کشیده شد به طور طبیعی برای دولت فعلی ساده نبود که به راحتی کنار بکشد چون انتخابات برگزار شده و ارتش و نیروی امنیتی و هوادار دارد و نمی خواهد کنار بکشد چون کنار رفتن به معنی پذیرفتن شکست است یعنی قدرت را به طالبان تقدیم خواهد کرد.

او افزود: این حرکت ها نشان داد مذاکرات دولت با طالبان به جایی نمی رسد. طالبان امروز احساس می کند هم به لحاظ نظامی موضع برتر را دارد چون بیش از ۵۰% از خاک افغانستان در تصرف طالبان است و هم از نظر سیاسی از گروهی که تروریستی تلقی می شد به واسطه مذاکراتی خارج شده و مشروعیت کسب کرده اند. درون طالبان نسبت به دولت مرکزی افغانستان انسجام بیشتری دیده می شود. دولت افغانستان امروز دو شاخه است که یک شاخه عبداله عبداله و شاخه دیگر اشرف غنی است و هر دو با هم اختلافاتی دارند و اگر چه سعی می کنند وحدت نظر خود را به نمایش بگذارند اما در حقیقت دولتی ضعیف هستند که دچار تفرقه است. مجموعه این شرایط طالبان را در موقعیتی قرار داده است که نسبت به دولت احساس برتری دارد از طرفی آمریکایی ها نیز اعلام کرده اند که نیروهای خود را کاهش می دهند یعنی نمی خواهند در افغانستان وارد جنگ شوند و همین امید بیشتری به طالبان داده است.

ملازهی در پاسخ به این سوال، گروهی عقیده دارند طالبان بعد از دو دهه دچار تحولی جدی شده که همین تحول امکان مذاکره با طالبان را فراهم آورده است. گفت: به لحاظ فکری طالبان تحولی نداشته است ولی به لحاظ سیاسی چون آمریکا روی پاکستان فشار آورد طالبان حاضر شد پای میز مذاکره بنشیند این نکته به این معنا نیست که طالبان هر آنچه را که پاکستان دیکته کند خواهد پذیرفت و طالبان گروهی ایدئولوژیک است و ایده های خود را دارد و به لحاظ قومی در حال پیگیری منافع پشتون ها است. نمی توان به طور جدی به تغییر موضع طالبان فکر کرد. به نظر من، این یک تاکتیک است و استراتژی طالبان نیست. شاید بعد از ترامپ با کاهش پیدا کردن فشارهای آمریکا بر پاکستان شاید این کشور نفس راحتی بکشد.

تحلیلگر مسائل منطقه در پاسخ به این سوال، آیا بایدن خط خود را در مورد افغانستان عوض خواهد کرد؟ اظهار کرد: سیاست خارجی آمریکا بخصوص در ارتباط با جنگ فقط در گرو تصمیمات انفرادی رییس جمهور نیست و مجموعه حاکمیت باید چنین برآوردی داشته باشند و دیدگاه های مختلف نظامیان مطرح است. ولی به نظر نمی رسد بایدن سیاست های ترامپ را در افغانستان در پیش بگیرد. خروج نیروی های آمریکایی از افغانستان مطرح می شود ولی این مساله بیشتر به انتخابات و تبلیغ و فضای انتخابات مربوط است. ترامپ تعهداتی به افکار عمومی داده است ولی سیاست کلی و استراتژی آمریکا در افغانستان این نیست که افغانستان را به طور کلی تخلیه کند و به طالبان و یا نیروهای مخالف بدهد. افغانستان با حوزه امنیت روسیه و چین هم مرز است افغانستان با ایران مرز مشترک دارد با در نظر گرفتن مجموعه یا از این شرایط مشخص است که آمریکا افغانستان را به طور کلی تخلیه نخواهد کرد و بایدن هم همین مسیر را ادامه خواهد داد.