به گزارش برنا، امروزه همه شما شاید به دلیل گسترش بیماری ها تمایل بیشتری به مصرف داروهای گیاهی داشته باشید تا بتوانید با عوارض کمتری خود را درمان کنید. یکی از این داروها که علاوه بر طعم دهنده بودن خواص زیادی دارد زنیان است که با نام های دیگری مانند انیسون بری، کمون حبشی، اجوان، اسپری کای و نانخواه نیز شناخت می شود.

این گیاه علفی خودرو به ارتفاع ۳۰ تا ۹۰ سانتی متر در نواحی شرقی هند، ایران و مصر رشد می کند. زنیان دارای برگ هایی با بریدگی های نازک و ظریف و گل هایی به رنگ سفید و مجتمع به صورت چتر مرکب است. میوه این گیاه، کوچک بیضی شکل و به رنگ قهوه ای کایل به زرد است که روی آن خط طولی نخی مانند به رنگ روشن تر و دو تار نازک تک سلولی قابل مشاهده است. میوه زنیان دارای مقدار زیادی تیمول است. در ایران محل رشد این گیاه در تبریز، اصفهان، خراسان، کرمان، خوزستان و بلوچستان می باشد.

مواد مغذی موجود در زنیان :

فیبر (۱۲ %)
کربوهیدرات (۳۷ %)
رطوبت (۹ %)
پروتئین ۱۵%
چربی (۱۸ درصد)
ماده معدنی، فلاون، و مواد معدنی (۷ %)

دیگر مواد مغذی موجود در دانه ها شامل کلسیم، تانین، گلیکوزیدها، فسفر، آهن و نیکوتیناسید هستند.

خواص دارویی زنیان

زنیان خواص متعدد فراوانی دارد که عبارتند از آنتی اکسیدان، پایین آورنده فشار خون، بیماریهای معده، ضد تب، ضد میکروب، ضد نفخ، ضد آسم، قاعده آور و مسهل و … است. همچنین زنیان دارای مواد ضدمیکروبی مانند سالمونلا تیفوزا، میکروسپوریوم و اشرشیاکلی می باشد. از خواص مهم زنیان می توان گفت :

تنظیم سطح کلسترول:
دانه های زنیان سطح کلسترول را تنظیم می کنند. مطالعات انجام شده روی موش ها نشان داد مصرف پودر زنیان کلسترول کبد را کاهش می دهد و ممکن است با کاهش لیپوپروتئین (پروتئین های محلول در خون) که چربی را در خون حمل می کند، به این هدف برسد.

مطالعه دیگر نتایج بهتری را نشان داد، مصرف دانه ها نه تنها کلسترول بد را کاهش می دهد بلکه سطح کلسترول خوب را نیز افزایش می دهد زیرا حاوی مقدار زیادی فیبر و اسیدهای پلی اشباع نشده است. این دو ماده به سطح کلسترول سالم کمک می کنند.

کنترل فشار خون:
تیمول موجود در زنیان می تواند در کنترل فشار خون به شما کمک کند. دانه های زنیان نیز دارای اثر مسدود کننده کانال کلسیم هستند. این اثر از ورود کلسیم به سلول های قلب و دیواره های رگ خونی جلوگیری می کند و باعث کاهش فشار خون می شود.

کمک به هضم و مشکلات شکم:
اگرچه مشکلات گوارشی ممکن است جدی به نظر نرسد، اما می توانند ناراحت کننده باشند. دانه های زنیان می توانند ترشحات روده را افزایش دهند که می تواند سلامت هاضمه را بهبود بخشد.بنابراین ممکن است به عنوان درمان دل دردهای شدید مورد استفاده قرار گیرد. زنیان و مقدار کمی نمک وقتی با آب گرم مخلوط می شود برای دل درد و هضم بسیار مفید است.

فردی که از بی اشتهایی و مشکلات هضم رنج می برد می تواند ۱ قاشق چایخوری دانه زنیان را به همراه غذا بخورد.
زنیان همچنین به درمان اسهال، سو هاضمه و قولنج کمک می کند. البته باید به علت ایجاد اسهال توجه کرد و نباید بلافاصله اسهال را بند آورد. آنزیم ها موجود در این دانه ترشح آنزیم های گوارشی را تسهیل می کنند در نتیجه عملکردهای گوارشی را بهبود می بخشند.

درمان التهاب :
دانه های زنیان حاوی ترکیبات ضروری مثل، ترپن، استرول، لیکوزیدها است که همه آن ها اثرات ضد التهابی دارد. زنیان می تواند درد مفاصل را تسکین دهد. با این حال، به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.

درمان سرفه و سرماخوردگی :
مطالعات نشان داد مصرف دانه های زنیان ماده ضد سرفه تولید می کند که بیشتر از کدئین (دارویی که برای درمان سرفه و سرماخوردگی استفاده می شود) موثر است. علاوه بر این، زنیان جریان هوا را به شش ها در بیماران مبتلا به تنگی نفس افزایش داد.مصرف آب با دانه های زنیان جوشیده شده، می تواند به تسکین سرفه و گرفتگی سینه کمک کند.

با این وجود توصیه می کنیم قبل استفاده از دانه ها با پزشک مشورت کنید. برای سرماخوردگی مزمن و مکرر، توصیه می شود که به مدت ۱۵ تا ۲۰ روز، ۲ گرم دانه های سرخ شده را مصرف کنند. استنشاق دانه ها نیز برای افراد مبتلا به سردرد، میگرن و سرفه خشک،سرماخوردگی نیز مفید هستند. زنیان به پاک سازی بینی با تخلیه خلط کمک می کند.

جلوگیری از سنگ کلیه :
دانه های زنیان ممکن است با جلوگیری از رسوب املاح کلسیم به طور بالقوه خطر ایجاد سنگ های کلیه را کاهش دهد. این دانه ها می تواند عملکرد کلیه را حفظ کرده و آسیب کلیوی را کاهش دهد. آن ها همچنین می توانند از نگهداری سنگ ها در بافت های کلیوی و از اختلالات کلیوی جلوگیری کنند.

استفاده از مخلوط دانه های زنیان با عسل و سرکه به مدت ۱۰ روز به حل سنگ کلیه کمک می کند که در نهایت با ادرار دفع می شود.

کمک به درمان آسم و تقویت دستگاه تنفسی بدن:
استنشاق دود زنیان به عنوان برونکودیلاتور عمل می کند و باعث می شود تنفس راحت تر صورت گیرد. فرد مبتلا به آسم روزی ۲ بار ترکیب زنیان و شکر زرد را به اندازه یک قاشق چای خوری مصرف کند زیرا در درمان آسم، مفید است.

درمان دیابت :
۱ قاشق چایخوری دانه زنیان و ۴ قاشق چایخوری عصاره برگ بئل را ۲ تا ۳ بار در روز مصرف کنید زیرا در درمان ادرار زیاد دیابتی ها موثر است.

درمان بیماری وبا:
زنیان توانایی به حداقل رساندن تاثیر عفونت باکتریایی روده و کرم روده را دارد. بنابراین مصرف آن برای بیماران مبتلا به وبا مفید است.

لاغری و کاهش وزن با زنیان :
زنیان به دلیل خاصیت تحریک کنندگی اشتها و ترکیبات ملین آن حرکت روده را سرعت می بخشد و در نتیجه به کاهش وزن کمک می کند. اگرچه استفاده منظم از زنیان باعث چاقی مفرط می شود. همچنین عرق زنیان دارای طبع گرم است که برای هضم غذا موثر می باشد، بنابراین از انباشته شدن چربی در بدن جلوگیری می کند. زنیان با تقویت معده و درمان سوءهاضمه که ناشی از ضعف و کاهش نیرو است باعث جذب بهتر و موثر مواد غذایی شده و مانع از چاقی می شود.
میزان و طریقه مصرف زنیان برای لاغری
عرق زنیان :
نصف استکان عرق زنیان را با نصف استکان آب ترکیب کرده و بعد از هر وعده غذایی ظهر و شب میل شود تا علاوه بر هضم آسان غذا، از نفخ و ترشی معده جلوگیری کند.

پودر زنیان :
هر روز۳ تا ۴ گرم پودر دانه های زنیان را در اشکال مختلف یا همراه غذا مصرف شود. برای تاثیر بیشتر زنیان در جذب آن توسط بدن، بهتر است که دانه ها را به صورت پودر شده مصرف کنید.

دمنوش زنیان :
۲ تا ۴ گرم زنیان را در آب جوش دم کرده و ۳ بار در طول روز به میزان نصف استکان میل شود.

عصاره خشک زنیان :
روزانه می توان ۱۲۵ میلی گرم از عصاره خشک دانه های زنیان برای لاغری استفاده کرد.

عصاره مایع یا تنتور:
از عصاره مایع زنیان می توان روزانه تا شش میلی گرم برای کاهش وزن مصرف کرد.
البته باید توجه داشت که استفاده از گیاه زنیان برای کاهش وزن بهتراست که همراه با تغذیه مناسب، ورزش و سایر گیاهان موثر باشد تا تاثیر آن چند برابر شود.

ترکیب گیاهان زیر برای کاهش وزن مناسب است : ۵۰ گرم زنیان، ۲۵ گرم تخم گشنیز، ۲۵ گرم هلیله سیاه، ۵۰گرم سیاه دانه، ۵۰گرم زیره سیاه، ۲۵ گرم طباشیر را و ۲۵ گرم لاک مغسول کاملا پودر کرده و هر روز با نصف قاشق چایخوری عسل و آب گرم مصرف کنید.

کمک به کاهش گاز و نفخ شکم :
زنیان یکی از بهترین داروی گیاهی برای گاز، نفخ شکم و سوءهاضمه است. آب زنیان برای رفع این مشکلات خوب است و اشتها را افزایش می دهد. این دانه ها به تسکین فوری اسیدیته و سوء هاضمه کمک می کند. آنزیم های موجود در زنیان ترشح آنزیم های گوارشی را تسهیل می کنند در نتیجه عملکردهای گوارشی را بهبود می بخشند و اگر با مقدار کمی نمک و آب گرم مصرف شود، مشکلات سوهاضمه را حل می کند.

کمک به جلوگیری از اسیدیته و اسید زیاد :
دانه های زنیان خاصیت ضد اسیدی دارند. یک بیمار مبتلا به اسیدیته و یا اسید زیاد ممکن است با مصرف زنیان، آب ولرم و نمک صبح ها یا بعد از غذا به مدت ۱۰ تا ۱۵ روز بهبود یابد.

درمان گوش درد و دندان درد :
برای تسکین گوش درد، می توانید دو قطره روغن زنیان را داخل گوش بچکانید. ترکیبی از آب ولرم، ۱ قاشق چای خوری نمک، زنیان و همچنین استنشاق دود زنیان که در حال سوختن است به رفع فوری دندان درد کمک می کند. علاوه بر این،زنیان برای شستشوی دهان و بهداشت دهان خوب است.

درمان آرتروز:
زنیان به دلیل داشتن خاصیت آنتی بیوتیکی و بی حسی به کاهش قرمزی، التهاب، درد و تورم کمک می کند. خمیر زنیان را روی مفاصل بمالید تا درد رفع شود.

درمان خونریزی بیش از حد و قاعدگی نامنظم :
زنان باردار می توانند با مصرف زنیان سوهاضمه را درمان و رحم را پاکسازی کنند، همچنین می توان نامنظمی در قاعدگی را بهبود بخشید. به همین منظور ۲ قاشق چایخوری زنیان کبابی را در آب بجوشانید.

درمان زخم ها و سوختگی :
تیمول موجود در زنیان به دلیل داشتن خاصیت ضد میکروبی و قارچ کشی که دارد می تواند بر روی بریدگی و عفونت پوست موثر اعمال شود.

دافع حشرات:
اگر خسته شده اید و می خواهید حشرات را از بین ببرید. روغن خردل را با دانه های زنیان مخلوط کنید و روی مقوا در گوشه اتاق قرار دهید تا پشه ها دفع شوند.

پاکسازی پوست و رفع جوش :
پودر زنیان در روشن سازی جای آکنه بسیار مفید است. خمیر را روی ناحیه آسیب دیده به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بمالید و سپس بشویید. این درمان خانگی موثر می تواند به رفع آلودگی پوست کمک کند. یکی از بهترین مزایای زیبایی زنیان، توان آن برای کاهش بیماری آکنه است.

مبارزه با قارچ ها و باکتری های مضر:
دانه های زنیان خاصیت ضد باکتری و ضد قارچی دارد زیرا دو ترکیب فعال آن، تیمول و کارواکرل مانع رشد باکتری ها و قارچ ها می شود.

کاهش فشار خون :
فشار خون بالا یک بیماری مشترک است که ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و سکته را افزایش می دهد و چنانچه در بخش سلامت نمناک می خوانید این داروی سنتی مانند مسدود کننده های کانال کلسیم است. این مسدود کننده ها از ورود کلسیم به سلول های قلب جلوگیری می کنند، رگ های خونی را گسترش می دهند و منجر به فشار خون پایین می شوند.

با این حال، تحقیقات بر روی اثربخشی دانه زنیان در کاهش سطح فشار خون هنوز محدود است. مطالعات بیشتر برای درک این مساله که چگونه دانه ها ممکن است بر فشار خون انسان ها تاثیر بگذارد، مورد نیاز است.

کاهش مشکلات جنسی:
بسیاری از افراد از ناتوانی های جنسی شکایت می کنند. اما دیگر نیازی به نگرانی نیست تنها کاری که باید انجام دهید این است که مقداری دانه زنیان را به همراه کره و تمبرهندی آسیاب کرده و در آب بریزید، سپس آن را به یک لیوان پر از شیر و عسل اضافه کنید. این دانه ها در غلبه بر ناتوانی جنسی مفید هستند و به شما این امکان را می دهد که از زندگی خود لذت ببرید.

کنترل مشکلات میگرن و سردرد:
ادویه زنیان به درمان میگرن کمک می کند. برای مقابله با این مساله، ترکیبی از زنجبیل، دانه های زنیان و نمک سیاه را مصرف کنید. اگر طعم قوی دارد، این مخلوط را به آب اضافه کرده و آن را بنوشید. یک روش موثر دیگر برای رفع میگرن، این است که آن را روی دستمال کاغذی بریزید و ببوئید. اگر می خواهید نتایج بهتر و سریع تر بگیرید می توانید آن را بسوزانید.

پاک کننده چشم:
مهم است که از تمام قسمت های بدن از جمله چشمان خود مراقبت کنید. هر بار که صبح بیدار می شوید باید چشم ها را تمیز کنید.شست و شو با آب عالی است اما می توانید دانه های زنیان را در آب بجوشانید و صبر کنید تا خنک شود سپس چشمان خود را با آن به طور کامل بشویید.

کمک به مشکلات دفع ادرار:
اگر بزرگ سال هستید و همچنان رختخواب خود را خیس می کنید. فقط ۵۰ گرم کنجد سیاه، ۲۵ گرم دانه زنیان و ۱۰۰ گرم شکر زرد را به خوبی مخلوط کنید و روزانه دو بار با آب بنوشید.

طعم دهنده غذا:
همچنین می توانید از دانه های زنیان در هنگام پخت استفاده کنید. این دانه عمدتا در هند به عنوان یک ادویه استفاده می شود. دانه ها می توانند سرخ یا حتی کباب شوند و در درست کردن بیسکوییت، اسنک، سوپ، نوشیدنی ها خیار شور و دیگر غذاهای هندی مورد استفاده قرار گیرد و قطعا برای هضم غذا خوب است.

افزایش شیر در مادران شیرده:
مصرف زنیان برای افزایش شیر مادران شیرده توصیه شده است. خیس کردن دانه ها در آب و نوشیدن روزی دوبار از این آب، می تواند مقدار شیر را افزایش دهد. کیفیت کلی شیر نیز با این روش درمانی بهبود می یابد و علاوه بر این، به تقویت سیستم ایمنی بدن مادر و کودک نیز کمک می کند.

درمان بواسیر یا هِموروئید :
پودر زنیان در کاهش درد مربوط به بواسیر موثر است و می تواند با آب دوغ و سنگ نمک مصرف شود.

جلوگیری از سفیدی مو :
امروزه موهای سفید در سنین جوانی مساله ای است که بسیاری از مردم با آن مواجه هستند. مصرف زنیان می تواند در پیش گیری از آن موثر باشد. یک نوشیدنی متشکل از انگور خشک، شکر، برگ های کاری و دانه های زنیان درست کرده و آن را بجوشانید و پس از صاف کردن، هر روز بنوشید.

اسپاسم ماهیچه ها :
زنیان به دلیل داشتن خاصیت ضد اسپاسمی و عمدتا وجود تیمول برای رفع قولنج، آسم، انقباض عضلانی، گرفتگی عضلات، روماتیسم و ورم مفاصل مورد استفاده قرار می گیرد. تصور می شود که دانه ها برای کاهش دردهای قاعدگی هم مفید است.

کاهش درد کمر :
در بعضی کشورها، برخی افراد دانه ها را در زمان بارداری می خورند زیرا درد کمر را کاهش می دهد و خون را پاکسازی می کند. هم چنین زنیان در طب سنتی برای درمان گزش حشرات مورد استفاده قرار می گیرد.
خواص زنیان در طب سنتی
زنیان دارای مزاج گرم و خشک و نسبتا قوی است که باید در مصرف آن احتیاط کرد و در صورت مصرف مداوم با پزشک مشورت نمائید.

گیاه زنیان برای تقویت مغز و اعصاب مفید است. گاهی اوقات می توان آن را به همراه دارچین و گل گاو زبان نیز استفاده کرد.
زنیان در افراد گرم مزاج موجب سردرد می شود، به همین دلیل می توان همراه با گشنیز آن را مصرف کرد. گشنیز باعث جلوگیری از بالا رفتن گازها و بخارات به سمت مغز می شود.

بو و طعم زنیان تند است و خاصیت اشتهاآوری دارد. به دلیل طبع گرم آن مورد علاقه افراد گرم مزاج نمی باشد و در صورت لزوم این افراد، زنیان را با کمی سکنجبین به عنوان مصلح مصرف می کنند.

عرق زنیان را اغلب برای درمان گرفتگی های عضلانی ناشی از سردی و حتی درجات خفیفی از حالت شبه فلج و برخی لرزش های طبیعی بدن ناشی از سردی پیشنهاد می کنند.

سیستم تنفسی به سرما حساس است زیرا دمای سرد منجر به انقباض مجاری تنفسی و اسپاسم می شود. همچنین سردی مزاج موجب ترشح و باقی ماندن ترشحات در سیستم ریوی می گردد. زنیان و عرق آن با نرم و رقیق کردن و دفع ترشحات تنفسی، می توانند برای برخی از انواع سرفه، تنگی نفس، برونشیت یا ذات الریه مفید واقع شوند.

میوه این گیاه و ریشه آن دارای خواص دارویی است. میوه زنیان اغلب برای تسهیل هضم مواد غذایی و گرم کردن سیستم گوارشی استفاده می شود.

افراد گرم مزاج اگر بر اثر مصرف زنیان دچار سردرد شوند؛ می توانند از گشنیز استفاده کنند که گیاهی است که با طبع سرد و ضد زنیان عمل کرده و باعث جلوگیری از بالا رفتن بخارات و گازها به سمت مغز می شود. خاصیت تریاقی زنیان برای ترک اعتیاد به تریاک و کم کردن مضرات آن، بسیار مناسب است.

زنیان دارای خاصیت ادرارآور ؛ ایجاد تعریق و قاعده آور است. این گیاه در رفع رطوبت های زائد بدن بسیار موثر می باشد، در نتیجه موجب کاهش وزن و پف آلودگی می شود.
آیا دانه زنیان عوارض جانبی دارد؟
مصرف متوسط دانه های زنیان باعث هیچ گونه عوارض جانبی نمی شود. اما مصرف بیش از حد آن (بیش از یک قاشق چای خوری روزانه )ممکن است منجر به حالت تهوع و گیجی، سوزش معده و دیگر مشکلات کبدی شود. این دانه ها می توانند موجب نقص های مادرزادی و حتی سقط جنین شوند. بنابراین زنان باردار باید قبل از مصرف دانه با پزشک خود مشورت کنند.
خواص و فواید عرق زنیان
عرق زنیان دارای خواص بی نظیری است که شامل موارد زیر می شود :

خلط آور و تقویت معده
ضد نفخ
ضد انگل و قارچ
باد شکن
ضد ترشی معده
درمان کشیدگی و التهاب تاندونها
رفع گرفتگی گوش
مفید برای بیماریهای عصبی
رفع خشکی شانه ها و التهاب آرنج
ضد تهوع
درمان استئوآرتریت
ضد تشنج
مقوی قوای جنسی
هضم غذا
سوء هاضمه
مفید برای ترک اعتیاد مواد مخدر
سکسکه
درمان آرتروز با عرق زنیان

آرتروز رایج ترین تورم مفاصل است که با تغییرات تحلیل روند مفاصل مشخص می شود. آرتروز موجب درد و حساسیت و محدودیت در حرکت در مفاصل دست و پا، ستون فقرات، شانه، لگن و زانو می شود و غضروف مفاصل را از بین می برد.
نحوه و مقدار مصرف صحیح عرق زنیان
کودکان و بزرگسالان : هر روز ۳ بار و در هر دفعه دو قاشق مرباخوری عرق زنیان در کمی آب حل کرده بعد از غذا میل شود.
برای استعمال خارجی: یک قاشق غذاخوری را در گلو قرقره کرده و سپس قورت دهید. دو قطره عرق زنیان را در دو سوراخ بینی چکانده و استنشاق کنید.
عوارض جانبی عرق زنیان
همانگونه که در ابتدای این بخش از سلامت نمناک گفته شد افراد دارای مزاج گرم نباید از عرق زنیان استفاده کنند، در صورت ضرورت می توان به مقدار کم و همراه با گیایاهان دارویی با طبع سرد مانند کاسنی و شاه تره مصرف نمود. خانمهای باردر، کودکان زیر ۷ سال و افراد مبتلا به اختلالات تیروئید باید با احتیاط بیشتری، عرق زنیان را مصرف کنند.
کاربردهای دیگر زنیان :
از قدیم زنیان را به عنوان ادویه و نگهدارنده مواد غذایی استفاده می کدند. این گیاه را در تهیه بیسکوئیت، ترشی جات، پودر کاری و مواد خوراکی دیگر استفاده می کنند. علاوه بر این در تهیه صابون و عطر نیز کاربرد دارد.

در هندوستان از اسانس زنیان به نام ” آجوان اُیل ” به عنوان یک ضد میکروب قوی (مشابه تیمول) مصرف می گردد. همچنین می توان از اسانس زنیان تحت عنوان ماده ضد قارچ پوستی و ضد نزله تنفسی استفاده کرد.

محصولات زنیان به صورت لوسیون، محلول، پودر، پماد و دئودرانت در بازار وجود دارد.
در طب آیورودا، زنیان مصارف گوناگون و بسیاری دارد که شامل درمان بیماری های ریه، تسکین روماتیسم، ضد اسپاسم، ضد یبوست، ضد تب، ضد سرماخوردگی و ضد سرفه می باشد.