نعناع فلفلی گونه ای از نعناع و حاصل پیوند نعناع آبی و نعناع است. این گیاه بومی شمال آفریقا و مدیترانه بوده و ساقه ای به شکل چهارگوش به رنگ قرمز مایل به بنفش دارد که برگ های بیضی آن به صورت متقابل قرار می گیرند.

گفتنی است که از دو هزار سال پیش تاکنون گونه های متفاوت نعناع به عنوان ادویه و همچنین دارو کاربرد داشته اند. نعناع فلفلی نیز از این قاعده مستثنی نیست و از دیرباز اسانس پر کاربردی دارد. این اسانس را می توان از برگ های گیاه استخراج کرد و برای اهداف درمانی مختلف مورد استفاده قرار داد.

انواع مکمل های دارویی و همچنین روغن آن از طریق داروخانه ها و عطاری های سراسر کشور قابل خریداری هستند.

اشکال متفاوت نعناع فلفلی

– روغن: یک فرم بسیار غلیظ که برای رایحه درمانی استفاده می شود. همچنین انواع رقیق شده این فرم برای مصرف موضعی روی پوست هم کاربرد دارد.

– عصاره: عصاره ها از انواع مدل های رقیق تر هستند که در قالب افزودنی به غذا مصرف می شوند.

– قرص و کپسول: امروزه نعناع فلفلی به صورت مکمل های دارویی و به شکل قرص و کپسول نیز فرموله می شود که مصرف راحت تری دارد.

ترکیبات شیمیایی اصلی نعناع فلفلی، منتول و منتون هستند. با وجود آن که اجزای فعال دیگری نیز وجود دارند، اما عمده خواص گیاه به همین دو ماده باز می گردد. همچنین از جمله مهم ترین کاربردهای روغن و مکمل های نعناع فلفلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– درمان بسیاری از بیماری ها به ویژه سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، حالت تهوع و سایر مشکلات گوارشی

– کمک به تسکین علائم سرماخوردگی و سردرد

– درمان موضعی برای خارش، حساسیت و همینطور دردهای عضلانی

– مصرف به عنوان عامل طعم دهنده مواد غذایی و دهانشویه ها

– افزودن بوی تازه و دلپذیر به صابون ها و یک سری از محصولات آرایشی

سابقه استفاده از انواع نعناع برای اهداف دارویی به دوران مصر باستان، یونان و روم باز می گردد. اما تحقیقات مدرن در خصوص مزایای نعناع فلفلی چه نظری دارند؟ فوایدی که در ادامه اشاره می شوند، با استناد به مقالات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا دسته بندی شده اند:

درمان کمکی سندرم روده تحریک پذیر

برخی از گسترده ترین تحقیقات علمی در مورد مزایای نعناع فلفلی بر سندرم روده تحریک پذیر متمرکز شده اند. IBS یک بیماری مزمن گوارشی است که علائم آزار دهنده ای مانند درد شکم، اسهال و یبوست دارد. با بررسی ۱۲ کارآزمایی بالینی معتبر مشخص شد که کپسول های نعناع فلفلی در مقایسه با دارونما می توانند به طور معناداری سبب بهبود درد شکم، نفخ و سایر علائم این بیماری در مبتلایان شوند.

البته همچنان مسیر دقیقی که از طریق آن نعناع فلفلی به چنین تاثیری دست می یابد، ناشناخته باقی مانده است. با این حال بر اساس گزارش های به دست آمده از منابع قابل اعتماد، به احتمال بالا مکانیسم های زیر در این زمینه دخیل هستند:

– شل کردن ماهیچه های صاف دستگاه گوارش

– اثر ضد التهابی

– تاثیر بر باکتری هایی که به طور طبیعی در دستگاه گوارش زندگی می کنند

– کاهش احساس درد در دستگاه گوارش

کمک به کاهش حالت تهوع

حالت تهوع به دلایل مختلفی رخ می دهد که یکی از انواع آن به تهوع بعد از عمل جراحی مربوط می شود. طبق پژوهشی با جامعه آماری کوچک، استنشاق روغن نعناع فلفلی توسط بیمارانی که تحت عمل جراحی بوده اند می تواند تا اندازه زیادی احساس تهوع را کاهش دهد. علاوه بر این مطالعات مختلفی نیز در راستای بررسی تاثیر رایحه درمانی با نعناع فلفلی انجام گرفته است.

از طرفی دیگر با توجه به یافته های برخی از مطالعات بالینی، رایحه درمانی با اسانس نعناع فلفلی قادر به تسکین تهوع و استفراغ در بانوان باردار طی مراحل ابتدایی بارداری نیز خواهد بود.

تسکین انواع درد

منتول برای درمان درد ناشی از سردردهای تنشی، سردردهای میگرنی، انواع سردردهای دیگر و همینطور دردهای عضلانی استفاده می شود. به عنوان نمونه با استناد به یک بررسی کوچک، استفاده از محلول موضعی حاوی ۱۰ درصد منتول توانست دوره تسکین درد به دنبال تجربه سردردهای میگرنی را افزایش داده و تهوع و حساسیت به نور را کم کند.

پژوهش دیگری نشان می دهد که مصرف ژل موضعی که یکی از اجزای آن منتول است، قادر به کاهش شدت درد سردردهای میگرنی خواهد بود. لازم است این ترکیب هنگام شروع احساس درد استفاده شود.

حفظ سلامت پوست و مو

هرچند تحقیقات محدودی در مورد فواید احتمالی نعناع فلفلی روی پوست و مو صورت گرفته است، اما این گیاه از قدیم برای درمان موضعی خارش و تحریکات پوستی کاربرد داشته است. محققان دریافته اند که محلول یک درصد روغن نعناع فلفلی سبب کاهش طول مدت خارش و همینطور شدت آن می شود.

علاوه بر این روغن نعناع فلفلی با غلظت ۰٫۵ درصد در دوران بارداری نیز می تواند شدت خارش را در مقایسه با گروه کنترل تا اندازه زیادی کاهش دهد. کافیست بانوان باردار از این ترکیب به صورت دو بار در روز و به مدت حداقل ۲ هفته استفاده کنند.

همچنین در مطالعه ای حیوانی مشخص شد که محلول ۳ درصدی روغن نعناع فلفلی باعث افزایش ضخامت موها و رشد آنها پس از ۴ هفته درمان در موش های صحرایی می شود. این نتایج شباهت زیادی به تاثیر ماینوکسیدیل داشتند.

عصرایران؛ دکتر رکسانا دانیالی